Osmanlı'da mübarek günler nasıl ihya edilirdi?
İslam dininde yer alan önemli zamanlar ve mübarek geceler, Müslümanlar için ibadete yönelerek kalbi aydınlanma yaşamaları için önemlidir. Osmanlı Dönemi'nde de bu gecelere büyük ehemmiyet verilirdi. Kandiller yakılır, dualar okunurdu. Devlet erkanı tarafından saraydan halka uzanan özel merasimler düzenlenirdi.
(x) OSMANLI'DA MÜBAREK GECELER
🔹 İslam dininde, Müslümanlar için derin manaları olan kutlu gün ve geceler bulunur. Üç aylar şeklindeki Recep, Şaban ve Ramazan ayları ve bu aylarda yer alan Regaip, Miraç ve Berat geceleri oldukça ehemmiyetlidir. Osmanlı, bu gecelere oldukça büyük önem vermiş, camileri ışıklandırmış, saraydan halka uzanan törenlerle özel kutlamalar düzenlenmiştir.
🔹 Osmanlı'da kandil kutlamalarının ilk olarak hangi tarihte başladığı kesin olarak bilinmese de II. Selim döneminde, camilerin aydınlatılıp minarelerde kandillerin yakıldığı bilinir. Bu vesile ile mübarek geceler, kandil geceleri olarak anılmaya başlar. O dönemden sonra Mevlid, Regaib, Mi'rac, Berat ve Kadir geceleri, kandil olarak ifade edilir.
Arapça "leyl" olan gece kelimesine ekleme yapılarak leyle-i Kadr, leyle-i Berât şeklinde de kullanımı yaygındır.
(x) OSMANLI'DA MEVLİD KUTLAMALARI
🔹 Osmanlı'da Mevlid gecesine oldukça hürmet gösterilirdi. O gün Sultanahmet Camii'nde mevlid-i şerif okutulurdu. Başta padişah olmak üzere sadrazam, vezirler, şeyhülislâm, İstanbul kadısı gibi devlet erkanı ve alimler davet edilirdi.
🔹 Mevlid gününde devlet erkanı, resmi kıyafetlerle camide toplanır ve kendileri için ayrılan yerlere otururlardı. Diğer devlet erkanı da atlarına binerek, sarayın büyük kapısında düzene geçip bekler, padişahı karşılayarak camiye kadar refakat ederlerdi.
🔹 Teşrifatçı başı ve kesedar, getirdikleri buhurdanlıkları Şeyhülislam ve sadrazama verir, bu sırada camide Kur'an-ı Kerim tilavet edilirdi.
🔹 Padişah gelirken, hünkar mahfilinin penceresi açılır ve bunu gören herkes hürmetle ayağa kalkardı. Ahali yerine oturduktan sonra alimler kürsüye çıkar, vaaz ve nasihat ederlerdi. Konuşma esnasında buhurlar yakılarak cemaatin önüne şekerler bırakılırdı. Vaaz bitince, vaiz efendiye kıymetli elbiseler giydirilir, sonra mevlid-han kürsüye çıkardı.
🔹 Hicaz'da bulunan Resulullah Efendimizin (SAV) torunlarından gelen mektup, müjdecibaşı tarafından sadrazama takdim edilir, o da reis-ül-küttaba verir ve padişaha arz edilirdi. Mektup, huzurda okunur ve müjdecibaşına, reis-ül-küttaba hil'atlar giydirilirdi.
🔹 Sonra Medine-i Münevvere'den gelen hurmalar dağıtılırdı. Üçüncü mevlidhan da kürsüye çıkınca, sadrazamın, şeyhülislamın, vezirlerin, ulemanın önlerine şeker dolu tabaklar koyulur, mevlid bittikten sonra tabaklar kaldırılır, padişah saraya dönerdi. Bunun arkasından cemaat de önlerine bırakılan şekerleri alarak dağılırdı.
(x) II. ABDÜLHAMİD ZAMANINDA MERASİM
🔹 II. Abdülhamid döneminde Mevlid kandilinde gündüz alay olur, Hamidiye Camii'ne çıkılır, askere ve halka şeker ve şerbet verilir, Küçük Mabeyin Dairesi'nde Mevlid-i Şerif okunurdu.
🔹 Mevlid sırasında ikişer kilercinin tuttuğu büyük gümüş tepsilerle akide şekerleri getirilir, önce II. Abdülhamid'e takdim edilir, ardından bütün salonda gezdirilirdi. Mevlid bitince önce II. Abdülhamid, peşinden herkes ayağa kalkar ve teşekkürlerini arz ederek çıkarlardı.
🔹 Bu mübarek gecelerde kandil yakılmasının yanı sıra top atıldığı da bilinir. Kandil gecelerinde atılmak üzere çeşitli büyüklükteki havan toplarının Yıldız Sarayı civarındaki bahçelere gönderildiği kaynaklarda yer alır.
🔹 Kandiller, Cuma Selamlığı'nda olduğu gibi, halkın padişaha maruzatlarını dile getirmesine vesile olurdu.
(x) KANDİL ÇÖREĞİ
🔹 Mübarek gecelerde yenilmek üzere kandil çörekleri yapılırdı. Bunlar börekçi fırınlarında, kandil günlerine mahsus olarak kapıların önüne konulur, üzerine beyaz örtü serilmiş masalarda, beyaz önlük giymiş çıraklar tarafından sunulurdu.
🔹 Kandillere özel geleneklerden biri de yoldan gelip geçenlere su dağıtmaktı. İkindi ile akşam namazı arasında, cadde ve anayolların kenarlarında gelip geçenlere bardaklarla su dağıtılırdı.
