İslam mimarisinin kıblesi: Kabe
Tarih içerisinde ufak bazı onarımlardan geçen Kabe, milattan binlerce yıl önceye kadar uzanan bir yapıdır. İslam mimarisine referans veren ve şehirlerin kurulumuna örneklik teşkil eden yeryüzünün ilk evi, Allah'ın emri üzerine Hz. İbrahim'in eli ile yeryüzüne kondurulur. Daha sonra Peygamber Efendimiz'in, halifelerin, bazı sahabilerin ve Osmanlı'nın bazı eklemeleri ve değişiklikleri ile bugünkü halini alır. Peki, Müslümanların kıblesi Kabe'nin mimari özellikleri nelerdir, kutsal mabet tarih içerisinde nasıl bir serüven geçirmiştir?
💠 Kur'an-ı Kerim'de ve hadis-i şeriflerde Kabe'nin inşasıyla ilgili bilgiler yer alır. Kabe'nin ilk olarak Hz. İbrahim (AS) ve oğlu İsmail (AS) tarafından inşa edildiği belirtilir.
💠 "İbrâhim'i Beytullah'ın bulunduğu yere yerleştirdiğimizde de şöyle demiştik: "Bana hiçbir şeyi ortak koşma; tavaf edenler, kıyamda duranlar, rükûa ve secdeye varanlar için evimi tertemiz tut."
Hacc suresi 26. ayet-i kerime
Hacc suresi 26. ayeti tefsiri için tıklayın
💠 "İbrâhim İsmâil'le birlikte o evin (Kâbe'nin) temellerini yükseltiyordu: "Ey Rabbimiz! Bizden bunu kabul buyur; şüphesiz sen işitensin, bilensin."
Bakara suresi 127. ayet-i kerime
💠 "Gerçek şu ki, insanlar için yapılmış olan ilk ev, âlemlere bir hidayet ve bir bereket kaynağı olan Mekke'deki evdir."
Al-i İmran suresi 96. ayet-i kerime
💠 Kabe, ayet-i kerimede de işaret edildiği üzere dünyada inşa edilmiş ilk evdir. İslam mimarisinin yeryüzündeki ilk örneği olan Kabe, yeryüzünü tezyin edecek her yapıya da örnek teşkil edecek bir yapıdır.
💠 Yeryüzünde inşa edilmiş ilk ev olan Kabe'nin yerini Hak Teala tayin etmiştir. Bazı kaynaklar Mekke'nin kuruluşunun Kabe ile başladığını belirtir.
💠 Kutsal bir mabet etrafında gelişen Mekke, ardından gelecek olan İslam şehirlerine de örnek teşkil eder. Osmanlı Devleti'nde de mahalleler ve şehirler Allah'a ibadet edilecek kutsal mekanlar çevresinde inşa edilir.
💠 Kabe'nin inşasına dair Hz. İbrahim (AS) ile ilgili şu kıssa anlatılır: Hz. İbrahim (AS), Hacer validemiz ve evladı İsmail'i alıp Mekke'ye gelir. Henüz bir yerleşim yeri olmayan Mekke'de Hz. İbrahim (AS) Allah'ın (CC) emri üzerine, Hacer validemiz ve oğlu İsmail'i bir kırba su ve bir miktar hurma azıkla oraya bırakır.
💠 Zaman zaman onları ziyaret eden Hz. İbrahim (AS), Allah'ın (CC) emri üzerine Kabe'yi inşa etmeye başlar ve Hz. İsmail de ona yardım eder.
Bilgi notu:
İbn Haldun, Hz. İsmail'in (AS) aynı zamanda kendisi ve annesi için de bir ev yaptığını belirtir. Evinin etrafını taş ve topraktan oluşan bir duvarla kuşatmak suretiyle teşkil ettiği avluyu da koyunları için ağıl olarak kullanır. İşte Hz. İbrahim ile oğlu İsmail (AS) Kabe'yi bu ağıl olarak kullanılan avluya bina ederler.
💠 Hz. İbrahim (AS) Kabe'yi biraz yüksekçe bir mevki üzerinde kurar. Bu ulu mabedin inşasında ise Mekke'yi çevreleyen dağlardan getirilmiş taşları kullanır.
💠 İnşa işini İbrahim (AS) yürütürken, evladı Hz. İsmail (AS) ise taşları taşır. Kabe'nin duvarları biraz yükselince, İbrahim (AS) inşaata devam edebilmek için ayağının altına iskele görevi görecek bir taş alır ve böylece inşaatı tamamlar.
Bilgi notu:
Hz. İbrahim'in (AS) Kabe'yi inşa ederken ayağının altına aldığı bu taş, daha sonra Makam-ı İbrahim diye anılır.
