Kur'an-ı Kerim'de aile ve akraba ilişkileri
İnsan doğası gereği güvenmeye ihtiyaç duyar. Bu güven ortamını da ilk kez ailede tadar. Sağlıklı bir güven ortamının oluşabilmesi için aile ve akraba ilişkileri oldukça önem teşkil eder. Yüce kitabımız Kur'an-ı Kerim, aile ve akraba ilişkilerimizin üzerinde önemle durur ve bizlere bu konuda rehberlik eder.
🔵 İnsanoğlunun ihtiyaçları üç başlık altında ele alınabilir. Bunlar biyolojik, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlardır. İlişkilerimize ihtiyaçlarımız perspektifinden baktığımızda 2 yaşındaki bebekle, 30 yaşındaki kadının veya 40 - 50 yaşlarındaki bir adamın ihtiyaçları aynı değildir.
🔵 Bu ihtiyaçların dikkate alınmadığı yerlerde sorunlar başlar. Uzman psikiyatristler, 0 - 2 yaş arasında temel güven duygusunun edinilmesi gerektiğini söylüyor. Temel güven duygusu edinilmediği takdirde insanlar kuşkucu, karamsar mutsuz her şeyde kötülük arayan bir kişiliğe sahip olabilir.
🔵 Bazı psikoloji kuramcıları bir kazanımı elde edemediysek, bir sonraki gelişim evresinde bunun telafi edilebileceğini söyler. İnsanın 5 yaşında elde edemediği bir kazanım, tüm yaşamını olumsuz yönde etkilememelidir. Allah (CC) insana ıslah, tövbe ve hidayet fırsatı verir. Dolayısıyla hayatın bir evresinde yaşadığımız bir şeyin bütün hayatımızı zorunlu, kaçınılmaz ve mutlak olarak etkilemesi bizim inancımıza göre uygun değil.
🔵 İnsanın bütün ilişkilerinin temelinde sığınma ve güven ihtiyacı vardır. İnsan, hayatı boyunca güven arar. Bu güveni de en başta yakınlarındaki ailesi ve akrabalarından temin eder. Güven kelimesi ile iman ve mümin kelimeleri aynı kökten gelir. Sözün özü bizim bütün iletişimimiz Allah (CC) ile ilişkilerimize bağlıdır. Kur'an-ı Kerim baştan sona bize ilişkilerimizin nasıl olması gerektiğini anlatır. İnsan, Allah (CC) eşya ve melekler ile ilgili ilişkilerimizi anlatır. (Ana, baba, akraba ve dostlukla ilgili ilişkiler...)
🔵 En zor ilişki anne, baba ve akrabalarımız ile olan ilişkilerimizdir. Ancak Allah'a (CC) inananlar, Allah'ın (CC) anne, baba ve akrabalarla ilgili verdiği öğütleri dikkate alır. Çünkü anne, baba ve akrabalarımızı biz seçmiyoruz.
🔵 Arapça'da "yakın" anlamına gelen karîb kelimesi, bu anlamının yanında, özellikle "biriyle aynı soydan gelen kişiyi" ifade etmek için kullanılmış olup bunun çoğulu olan akribâ, Türkçe'de akraba şeklinde ve daha geniş anlamda kullanılır. Akrabalık bu vasfı taşıyanlara karşılıklı birtakım hak ve vazifeler yükler.
🔵 Bu durum, ahlâkî vazifeleri de içine alacak şekilde "akrabalık hukuku" tabiriyle ifade edilir. Kur'ân-ı Kerîm ve hadislerde akrabalık bağlarının karşılıklı ziyaret, haberleşme, maddî ve mânevî yardımlaşma gibi çeşitli yollarla korunması ve güçlendirilmesi üzerinde durulur. Akrabalar arasındaki bu bağa dinî-ahlâkî bir tabir olarak "sıla-i rahim" denir.
🔵 "Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan, ikisinden birçok erkek ve kadın üretip yayan rabbinize itaatsizlikten sakının. Adını anarak birbirinizden dilek ve istekte bulunduğunuz Allah'a (CC) saygısızlıktan ve akrabalık haklarına riayetsizlikten de sakının. Şüphesiz Allah (CC) sizin üzerinizde gözetleyicidir." buyrulan Nisa Suresi'nin 1. ayetinde ve Peygamber Efendimiz'in (SAV) "Allah'a (CC) ve âhiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin; Allah'a (CC) ve âhiret gününe iman eden sıla-i rahimde bulunsun." (Buhârî, "Edeb", 31, 85) hadisi akrabalık bağlarının önemine işaret eder.
🔵 Bu açıdan akraba ile bağları ve münasebetleri kesmek bütün din adamlarına göre haram kabul edilir. Yüce dinimiz İslam, akrabalığı yalnız kan bağıyla sınırlamaz, evlilik ve süt anneliği de dinî ve hukukî sonuçlar doğuracak şekilde akrabalık bağı oluşturan durumlar olarak ele alır.
🔵 Akrabalık hukuku kendisini en çok medenî hukuk alanında gösterir. Şahsın hukuku alanında hukukî temsil çeşitlerinden velayet ve vesayet, öncelik bakımından akraba arasında farklılık olmakla birlikte, akrabalığın ortaya çıkardığı haklardandır.
📌 Velayet nedir?
Erginliğe ulaşmamış olanların (18 yaşından küçüklerin) ve hakim tarafından kısıtlanan ergin çocukların bakım ve eğitimlerinin yerine getirilmesi amacıyla anne babaya verilmiş hak ve ödevleri ifade eder.
📌 Vesayet nedir?
Velayetin oluşturduğu korumadan yoksun olan küçükler veya yasal hakları kısıtlanmış olan kısıtlılar için velayetin yerini tutan ve medeni kanunda düzenlenmiş bir kurumdur.
🔵 Aile hukuku alanında akrabalık bağı evlenme engellerinin en başta gelenidir. Akraba ile evlenme yasağı kan hısımları, evlilik hısımları ve süt hısımlarını kapsamakla birlikte, yasak sınırları kişiye ve akrabalık ilişkisine bağlı olarak farklılık gösterir.
