Prof. Uğur Derman
4.11.2022
Prof. Uğur Derman
Namazgâhlara dâir – 6
Tüm Yazıları

Namazgâhlara dâir – 6

(Bu makâlenin beşinci bölümü geçen hafta neşredilmiştir)

Beşiktaş'tan Maçka'ya çıkan yol üzerinde, semte ismini veren bir çeşme vardır: Vâlide Çeşmesi. 1255/1839'da Bezmiâlem Vâlide Sultan'ın yaptırmış olduğu bu çeşmenin birkaç adım arkasında, etrafı parmaklıkla çevrili ve civâr halkının desteği ile ma'mur bir hâlde duran geniş namazgâh sofası da zikre değer (Resim 1).

Yine bir gravürden, Taşkışla ile stadyum arasında kalan sâhada bir fevkānî namazgâhın mevcûdiyetini öğreniyoruz, fakat bugün yoktur (Resim 2).

Kabataş'a gelince, İstanbul'un en eski namazgâhlarından birinin yerini göreceğiz (Resim 3). Fatih Sultan Mehmed'in Çizmecibaşısı Mahmud Bedreddin Ağa'nın 904/1498 târihinde vakfetdiği namazgâh ve kendi kabri, yolun genişlemesi için daraltılarak bırakılmış, bugün sâyebân ağacı ve kabri duruyor.

"Tîz-reftâr olanın pâyîne dâmen dolaşır" mısraının bugün geçerli olmadığını isbât için, eskiden birkaç günde dolaşılabilecek yerleri bir saat içinde gezmiş olduk! Şimdi bir netîce çıkarmağa gelelim: Bugün namazgâhların gerek ibâdet, gerekse istirâhat yeri olarak kullanılma devri geçmiştir. Şu hâlde kültür tarîhimizin mühîm sayfalarından biri olarak; bu son kalanların, asıl sâhibi olan Vakıflar İdâresi'nce tâmir ve muhafazasını istemek hakkımızdır.

Tesbît ettiğim bütün namazgâhlardan bahsetmeğe sahîfelerimiz kâfi değildir. Bu konu, bir kitap olacak kadar geniştir. Bahsimizi, İstanbul'daki namazgâhların –ki bugün çoğu mevcûd değildir- Vakıflar İdâresi'nden alınan bir listesini takdîm ederek kapatıyorum:

İSTANBUL NAMAZGÂHLARI

  1. Âdile Sultan (Koşuyolu) Namazgâhı
  2. Âdile Sultan Namazgâhı (Dudullu)
  3. Ahmed Efendi (Kuzguncuk-Beylerbeyi) Namazgâhı
  4. Ahmed Efendi (Kısıklı-Millet Bahçesi) Namazgâhı
  5. Alâiyeli Hacı Mehmed Namazgâhı
  6. Ali Gazi Sultan Namazgâhı
  7. Ali Paşa Ziştovî Namazgâhı
  8. Anadoluhisarı Namazgâhı
  9. Arif Efendi (Çoban Çeşmesi) Namazgâhı
  10. Âşıklar Namazgâhı
  11. Ayrılık Çeşmesi Namazgâhı
  12. Ayvansaray (Emetullah Hatun) Namazgâhı
  13. Aynalıkavak Namazgâhı
  14. Bilâl Ağa Namazgâhı
  15. Bostancı Namazgâhı
  16. Büyük Çamlıca Namazgâhı
  17. Beylerbeyi (Edirnekapısı) Namazgâhı
  18. Beylerbeyi (Küplüce) Namazgâhı
  19. Beylerbeyi (Papatya sokağı) Namazgâhı
  20. Beylerbeyi (İskele) Namazgâhı
  21. Beylerbeyi (Çınar sokağı) Namazgâhı
  22. Bezm-i Âlem Vâlide Sultan Namazgâhı
  23. Çengelköyü (Bekâr Deresi) Namazgâhı
  24. Çengelköyü (Hamdullah Paşa) Namazgâhı
  25. Çırpıcı Namazgâhı
  26. Çoban Çeşmesi (Yarımburgaz) Namazgâhı
  27. Çoban Çeşmesi (Merdivenköyü) Namazgâhı
  28. Çubuklu (Damat İbrahim Paşa) Namazgâhı
  29. Eğrikapı Namazgâhı
  30. Emetullah Hatun Namazgâhı
  31. Esma Sultan (Kadırga) Namazgâhı
  32. Erenköy (Edhem Efendi sokağı) Namazgâhı
  33. Fazlı Paşa Namazgâhı
  34. Hacı Evhad Namazgâhı
  35. Hacı Mustafa (Selimiye) Namazgâhı
  36. Halid Ağa (Haydarpaşa) Namazgâhı
  37. Hamdullah Paşa Namazgâhı
  38. Harem İskelesi Namazgâhı
  39. Haseki Sultan (Yılanlı Ayazma) Namazgâhı
  40. Hüsrev Paşa (Hasköy) Namazgâhı
  41. Hüsrev Paşa (Çoban Çeşmesi, Yarım Burgaz) Namazgâhı
  42. İç Erenköyü (Meşeli Bağ) Namazgâhı
  43. İç Erenköyü (Meşeli Bağ) Namazgâhı (ayrı)
  44. İbnülemin Ahmed Ağa Namazgâhı
  45. İbrahim Ağa Namazgâhı
  46. İmamzâde Edhem Ağa Namazgâhı
  47. İshak Ağa Namazgâhı
  48. Ihlamur Namazgâhı
  49. Kabataş İskelesi (Çizmecibaşı) Namazgâhı
  50. Kadırga Namazgâhı
  51. Kadıköyü Köftüncü Sokak Namazgâhı
  52. Kadıköyü (Kuyubaşı) (Mihrimah Sultan) Namazgâhı
  53. Kadınlar Namazgâhı
  54. Kalyoncular Baş Halifesi Ömer Ef. Namazgâhı
  55. Karacaahmed Namazgâhı
  56. Karlıçeşme Namazgâhı
  57. Kayışdağı Namazgâhı
  58. Kayış Mustafa Namazgâhı
  59. Kefçe Dede Namazgâhı
  60. Koca Mehmed (Münzevî) Namazgâhı
  61. Kozyatağı Namazgâhı
  62. Köftüncü sokak (Tayfur Ağa) Namazgâhı
  63. Küçük Çamlıca Namazgâhı
  64. Küçük Çamlıca Yolu Namazgâhı
  65. Küçük Çiftlik Namazgâhı
  66. Küçüksu Namazgâhı
  67. Küçükyalı Namazgâhı
  68. Kuleli Hasan Paşa Namazgâhı
  69. Kuleli Mektebi Namazgâhı
  70. Kuzguncuk-Beylerbeyi Namazgâhı
  71. Lâdikli Ahmed Ağa (Kadıköy) Namazgâhı
  72. Lâ'lîzâde Namazgâhı
  73. Lüleci Hendek Namazgâhı
  74. Maçka-Çeşmemeydanı Namazgâhı
  75. Mahmud Bedreddin Ağa (Çizmeciler) Namazgâhı
  76. Maltepe-Kartal Namazgâhı
  77. Merdivenköyü (Bektaşi Tekkesi) Namazgâhı
  78. Merdivenköyü (Nâzenin sokak) Namazgâhı
  79. Millet Bahçesi Üsküdar (Ahmed Efendi) Namazgâhı
  80. Mihrimah Sultan (Kuyubaşı Kadıköyü) Namazgâhı
  81. Mühürdar Ahmed Efendi (Kadıköyü) Namazgâhı
  82. Münzevî (Koca Mehmed) Namazgâhı
  83. Murad Çeşmesi (Silivri) Namazgâhı
  84. Nakşidil Vâlide Sultan Namazgâhı
  85. Neş'et Ağa Namazgâhı
  86. Okmeydanı Namazgâhı
  87. Osman Ağa Namazgâhı
  88. Otağtepe Namazgâhı
  89. Paşabahçesi Namazgâhı
  90. Paşalimanı Namazgâhı
  91. Pîr Mustafa Paşazâde (Sultaniye) Namazgâhı
  92. Rıhtım-Çayıryolu (Kadıköyü) Namazgâhı
  93. Saka Baba (Eyüb) Namazgâhı
  94. Saraçlar Çeşmesi Namazgâhı
  95. Saraylı Nevnihal (Üsküdar) Namazgâhı
  96. Sarı Hüsnü Namazgâhı
  97. Sarıyer (Eski İskele) Namazgâhı
  98. Selâmi Çeşme Namazgâhı
  99. Selâmi Ali Efendi (Kısıklı) Namazgâhı
  100. Selimiye (Mustafa Ağa) Namazgâhı
  101. Serâsercibaşı Mustafa Ağa Namazgâhı
  102. Servi burnu Namazgâhı
  103. Seyyid Seyfullah ve Seyfeddin efendiler Namazgâhı
    (Molla Güranî, Seyyîd Ömer Mahallesi)
  104. Seyyid Ömer Câmii Namazgâhı
  105. Silivrikapısı Namazgâhı
  106. Söğütlüçeşme Namazgâhı
  107. Sultan Selim III. (Küçüksu) Namazgâhı
  108. Sultan Tepesi Namazgâhı
  109. Sultaniye Namazgâhı
  110. Sultan II. Abdülhamid Namazgâhı
  111. Sultan II. Ahmed Namazgâhı
  112. Sultan IV. Mehmed (Büyük Çamlıca) Namazgâhı
  113. Sultan IV. Mehmed (Küçük Çamlıca) Namazgâhı
  114. Şaşkınbakkal (Kadıköyü) Namazgâhı
  115. Şenlik Dede Namazgâhı
  116. Şuhî Kadın Namazgâhı
  117. Tahtakadı Kasım Paşa Namazgâhı
  118. Tayfur Ağa (Acıbadem) Namazgâhı
  119. Tavaşî Hasan Ağa Câmii Namazgâhı
  120. Tophaneli Oğlu (Alâiyeli Mehmed Efendi) Namazgâhı
  121. Toptaşı Namazgâhı
  122. Turşucu (Hasköy) Namazgâhı
  123. Vefa-Darülhadîs Namazgâhı
  124. Yarım Burgaz (Çobançeşmesi) Namazgâhı
  125. Yenişehirli Osman Efendi Namazgâhı
  126. Yeşilköy (Abdülmecîd ) Namazgâhı
  127. Yılanlı Ayazma (Haseki Sultan) Namazgâhı
  128. Yılanlı Ayazma (Abdülmecîd) Namazgâhı
  129. Yıldız Sarayı Namazgâhı
  130. Ziştovî Ali Paşa Namazgâhı

Not: Bu liste alfabe sırasına göre tertîb edildiği için muhtelif isimleri olan namazgâhlar, başka namazgâhmış gibi mükerreren kaydedilmişdir. Aslında sayıları daha azdır.

Prof. Uğur Derman

Resim: 1 – Maçka civârında Bezmiâlem Namazgâhı

Resim: 2 – Taşkışla önündeki namazgâhın gravürü

Resim: 3 – Kabataş'taki namazgâhın yeri okla işâretlenmişdir

Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Turkuvaz Medya Grubu’na aittir. Kaynak gösterilse veya habere aktif link verilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı ya da bir bölümü kesinlikle kullanılamaz.
Ayrıntılar için lütfen tıklayın.

YAZAR ARŞİVİ

Prof. Uğur Derman

Prof. Uğur Derman Diğer Yazıları