Sağlıklı toplumun temeli: Çocuk psikolojisi
Birçok kişi, hayattaki en önemli şeyin şüphesiz sağlık olduğunu söyler. Bu durum, yalnızca fiziksel değil sosyal ve ruhsal hali de ifade eder. Ruh sağlığı, yaşam içerisinde süregelen olaylar karşında kişinin kendisi ve çevresiyle uyum gösterebilme gücüdür. Temelinde de çocukluk dönemindeki yaşantılar vardır. Peki, çocuk sağlığını etkileyen faktörler neler? Çocuk sağlığı için neler yapılmalı? Gelin sağlıklı toplumun temeli çocuk psikolojisine yakından bakalım.
◾ Hayat için en önemli şey nedir, diye sorulduğunda şüphesiz birçok insan sağlıklı olmak diye ifade eder. Çünkü sağlık problemleri yaşayan birey, ömrünü kaliteli ve verimli bir şekilde devam ettirmede sıkıntılar yaşar.
◾ Fakat sağlık, kişilerin yalnızca fiziksel olarak iyi olması anlamına gelmez. Sağlık fiziksel, sosyal ve ruhsal yönden bütünüyle iyi olma halidir.
◾ Ruh sağlığı, yaşam içerisinde süregelen olaylar karşında kişinin kendisi ve çevresiyle uyum gösterebilme gücüdür. Zorluklar karşısında davranışlarımızı, ilişkilerimizi, tercihlerimizi ve seçimlerimizi etkiler.
◾ Fiziksel bir sağlık problemi kadar psikolojik sorunlar da yaşamımızı olumsuz etkiler.
◾ Yetişkinler için geçerli olan ruh sağlığı çocuk için de doğrudur. Fakat çocukların savunmasız ve korunmaya muhtaç olmasından dolayı farklı birtakım ölçütlerin de dikkate alınması gerekir.
Çocuklarda yaygın görülen ruhsal sorunlardan bazıları şunlardır:
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
- Öğrenme bozuklukları
- Otizm ve benzeri yaygın gelişimsel bozukluklar
- Çocukluk ve ergenlik çağı depresyon ve kaygı bozuklukları
- Bebeklik ve okul öncesi dönemi yemek ve uyku problemleri
- Anne-bebek-çocuk ilişkileri ve problemleri
- İdrar ve dışkı alışkanlığı problemleri
- Tik bozuklukları
- Dil ve konuşma gelişimi problemleri
- Kardeş kıskançlığı
- Uyum ve davranış sorunları
- Parmak emme, tırnak yeme
- Mental retardasyon (zeka geriliği) ve ilgili davranışsal sorunlar
- Buluğ çağı sorunları ve ebeveyn-ergen çatışmaları
- Şiddete eğilimli çocuklar ve ergenler
- Kronik hastalığı olan çocukların, ergenlerin ve ailelerinin yaşadığı ruhsal sorunlar
◾ Ruh sağlığını etkileyen birçok faktör vardır. Bunlardan bazıları; cinsiyet, kalıtsal faktörler, sosyoekonomik ve bilişsel faktörlerdir.
◾ Bilişsel faktörler için 0-6 yaş arası çok önemlidir. Bu yaş aralığı kişilik oluşumu ve ruh sağlığına doğrudan tesir eder. Anne karnından itibaren başlayan dönem içerisinde çocuk dış etkilere açıktır.
◾ Gebelik sırasında anne-baba arasındaki ilişki, iletişim, ebeveynin psikopatolojisi, beslenme, alkol, sigara ve madde kullanımı çocuk ruh sağlığına etki eder.
◾ 0-6 yaş aralığında kritik dönemler mevcuttur. Bunlar önemli gelişimsel süreçleri içerir. Bu süreçte edinilmeyen gelişimsel görev ve kazanımların sonraki yıllarda gerçekleşmesi neredeyse imkânsızdır.
◾ Misal yaşamın ilk iki yılında güvenli bağlanmamış bir çocuğun, sonraki yıllarda bu beceriyi normal şekilde elde edebilmesi mümkün değildir.
