Yunus Emre’nin izinden: Sunullah Gaybi
Malazgirt Savaşı ile beraber Anadolu İslamlaşmaya başladı. Bu akınlarca büyüyen dalga başta edebiyat olmak üzere muhtelif pek çok dalda kendisini gösterdi. İslam edebiyatının on yedinci yüzyıldaki en önemli temsilcilerinden biri olan tebarüz eden Sunullah Gaybi, esasında Yunus Emre'nin açtığı yolda yürüyen bir derviştir. Şiirleri ile kendisinden sonraki kuşakları etkileyen Gaybi, Kütahya'nın ilim ve irfan merkezlerinden biri olmasında büyük rol oynadı.
🔸 Tam adı, Kalburcuzâde Sun'ullah-ı Gaybî el-Kütahyevî olan Sunullah Gaybi 1025 yılında Kütahya'da doğar. Sunullah şiirlerinde kullandığı adı, Gaybî ise mahlasıdır.
🔸 Gaybi babası ve dedesi tarafından köklü bir aileye mensuptur. Dedesi dönemin önemli mutasavvıflarından biri olan Kalburcu Şeyhi Ahmet Dede'dir. İstanbul'da eğitim aldıktan sonra Kütahya'ya yerleşen Ahmet Dede, burada talebe yetiştirir.
Fikirleriyle tarihe yön veren isimlerden İslam'a dair alıntılar
Sunullah Gaybi'nin dedesi
🔸 Kurduğu medreseye dışarıdan gelen yardımları kabul etmeyen Ahmet Dede, çiftçilik yaparak yaşamını sürdürür. Tarlasına ektiği ürünler ile yoksul halkı, yolda kalmışları ve aç hayvanları doyurur. Normal tohumdan olan bu ekmeklerin bu kadar lezzetli olmasına şaşıran halk ona, Çavdarlı Şeyhi lakabını verir.
🔸 Osmanlı hükümdarlarından olan II. Selim, şehzade olduğu dönemde, Ahmet Dede'yi ziyaret eder. Çavdarlı Şeyhi'nin ilmini takdir eden Osmanlı padişahı, Ahmet Dede'nin zaviyesinin yakınlarında, adına bir cami inşa ettirir.
🔸 "Burhânü'l-elhân fî hükmi't-tegannî ve'd-deverân" adlı risaleyi yazan Çavdarlı Şeyhi'nin türbesi Kütahya'dadır.
Sunullah Gaybi kimdir?
🔸 Gaybi ilmi açıdan zengin bir çevrede yetişir. Kütahya'da bulunduğu süre zarfında muhtelif alanlara dair eğitim alır. Ancak asıl eğitim hayatı İstanbul'da başlar.
🔸 Osmanlı'nın önemli alimlerinden biri olan Gaybî, İstanbul'a gelerek Oğlanlar Tekkesi Şeyhi İbrahim Efendi'ye intisab eder. Şeyhinin ölümünden sonra icazetini alır ve Kütahya'ya irşat için döner. Sunullah Gaybî, başta Yunus Emre olmak üzere Mevlana ve İbn Arâbî'den etkilenir.
İrşat etmek ne demek?
Hak yolunu gösterme, hak yoluna ulaştırma ve uyarma
Ahi Çelebi kimdir? Osmanlı hekiminin böbrek taşına karşı tavsiyeleri
🔸 Gaybi'nin amacı insanlığa hizmet etmektir. Şair Arapça ve Farsçaya hâkim olduğu gibi şiirlerinde sade ve anlaşılır bir dil kullanır.
🔸 Küçük yaşlarda almış olduğu eğitimler onu zamanla pişirir. Şiirlerinde tasavvufi unsurlara çokça yer veren şair aruz ve hece vezninde şiirler kaleme alır. Sanat anlayışı içinde didaktik üslup kullanarak halkı eğitmeyi, irşad etmeyi amaçlar.
