Görülmesi gereken 5 selatin cami
Doğudan batıya, geniş coğrafyalarda hüküm süren Osmanlı, dünyanın şahit olduğu en güçlü imparatorluklardan biriydi. İslam merkezli devlet yapısı özellikle İslam mimarisinin gelişmesine büyük katkı sağlamıştı. Bunun en güzel örneklerinden biri de "sultan camileri" olarak bilinen selatin camiler idi. Osmanlı'nın zarafetini yansıtan, mutlaka görülmesi gereken beş selatin camiyi araştırdık...
📍 FATİH, MİHRİMAH SULTAN CAMİİ
◾ Osmanlı döneminde; padişahların, padişah eşlerinin ve valide sultanların yaptırmış olduğu camilere, selatin cami adı verilir. Bu türün en güzel örneklerinden biri Edirnekapı'daki Mihrimah Sultan Camii'dir.
◾ Mihrimah Sultan Camii'nin içinde bulunan külliye, 16. yüzyılda Mihrimah Sultan adına, Mimar Sinan tarafından yaptırılmıştır. Külliye; cami, medrese, arasta, çifte hamam, türbe, sıbyan mektebi ve çeşmeden oluşmaktadır.
Mihrimah Sultan kimdir?
Mihrimah Sultan, Osmanlı'nın onuncu padişahı Kanuni Sultan Süleyman ile Hürrem'in kızıdır.
Mimar Sinan Kimdir?
Koca Sinan lakabıyla da tanınan Mimar Sinan, 16. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu'nun en önemli mimarlarındandır. Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde başmimar olarak görev yapmıştır.
TEK MİNARELİ CAMİ TİPİ
◾ Evliya Çelebi, Seyahatnamesi'nde tek minaresi bulunan camiden şöyle bahseder:
"Edirnekapısı'nın iç yüzünde bir âlî zemin üzerine mebnî bir câmi-i âlîdir, sâir selâtin camilerinin kasrı makamındadır. Süleyman Han, kızı namına inşa ettirerek cemî-i masârifi hazîne-i şâhâneden sarfolunmuştur. Mihrap ve minberi ve mahfili gayet musannadır; amma hünkâr mahfili yoktur ve taşra haremi serâpâ çınar ağaçlarıyla sâyedar olmuştur. Dört tarafı medrese hücreleridir. Bir hamamı, bir çarşısı vardır, lâkin dârüzziyâfesi ve dârüşşifâsı yoktur. Minaresi bir tabakalı serâmed bir minaredir."
◾ Eyüp'teki Zal Mahmut Paşa Camii ile oldukça benzerlik gösteren Mihrimah Sultan Camii bünyesinde bulunan medrese ve sıbyan mektebi günümüze ulaşmaz.
Selatin kelimesinin kökeni
Arapça kökenli selatin kelimesi, "sultanlar" manasına gelmektedir.
📍 FATİH, PERTEVNİYAL VALİDE SULTAN CAMİİ
◾ Selatin camilerin en güzel örneklerinden biri de Aksaray'da bulunan Pertevniyal Valide Sultan Camii'dir. Adından da anlaşılacağı üzere; II. Mahmud'un eşi, Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Valide Sultan tarafından inşa ettirilmiştir.
◾ Cami bir külliyede yer alır ve içerisinde; mektep, türbe, küütphane, türbedar odası, karakol, muvakkithane bulunur.
II. Mahmud kimdir?
30. Osmanlı padişahı olan II. Mahmud aynı zamanda 109. İslam halifesidir. Tam 31 sene tahtta kalmıştır.
Pertevniyal Valide Sultan kimdir?
1810 yılında Çerkez asıllı bir ailede dünyaya gelen Valide Sultan, II. Mahmud'un eşi, Sultan Abdülaziz'in annesidir.
SÜSLEMELERİ DİKKAT ÇEKİCİ
◾ Mihrimah Sultan Camii'nin avlu kapısı üzerinde bulunan kitabeye göre, 1871'de inşa edildiği üç yıl içinde tamamlandığı anlaşılır. Temelinin ise 1869 senesinin kasım ayında bir tören eşliğinde atıldığı belirtilir.
◾ Süsleme yoğunluğu, güzelliği ve çeşitliliği ile oldukça dikkat çeken Pertevniyal Valide Sultan Camii'nin kubbe kasnağında bulunan pencereler, yapıya gotik bir hava katmıştır.
↪ Kuzey Afrika ve Endülüs esintisine sahip olan caminin mimarının kim olduğu bilinmez.
📍 BEŞİKTAŞ, YILDIZ HAMİDİYE CAMİİ
◾ İşlemeleriyle göz kamaştıran ve adeta sarayları andıran selatin camilerden biri de Beşiktaş'ta bulunan Yıldız Camii'dir. Bânisi, Sultan II. Abdülhamid olduğundan Hamidiye Camii olarak da bilinir.
◾ Nikolaidis Jelpuylo ismindeki Rum bir mimar tarafından, 1881 yılında inşasına başlanır ve 1885'te tamamlanır. Ahşap işçiliklere ilgisi olduğu bilinen II. Abdülhamid, caminin hünkâr mahfilindeki kafesleri kendisi yapar.
↪ Osmanlı mimarisinde eşi olmayan bu yapı, tek minareye sahiptir.
Bâni ne demek?
Arapça kökenli bâni kelimesi, "kurucu ve kurulumda bulunan kimse" manasına gelir.
