Arama
Depremi yutan kadim inşa tekniği: Ahşap
Kısa bir süre önce meydana gelen, yüreklerimizi burkan Kahramanmaraş depremlerinde binlerce insan betonarme apartmanların yığınları arasında vefat etti. Ancak sayısı ve katı az olan ahşap yapılar büyük felaketten zarar almadan kurtuldu. Tekniği ve teknolojisi tarihimizin derinliklerine kadar uzanan kadim inşa malzemesi ve yöntemi deprem dalgalarının kuvvetini ahşapların birleşim noktalarında eriterek yok etti.
➤ Doğası itibariyle oldukça ağır bir yüke sahip olan betonarme yapılar çeşitli ihmalkarlıkların, görmezden gelmelerin de etkisiyle deprem yüklerine mukavemet gösteremeyerek yıkıldı.
➤ Ancak Adıyaman'daki ahşap sistem ile tasarlanmış Zabıta Müdürlüğü hafif, az katlı, geniş bir araziye yayılmış planı ile yoğun deprem sarsıntılarına rağmen yıkılmayan nadir yapılar arasına girdi. Peki Zabıta Müdürlüğü çevresindeki onlarca betonarme yapının yıkılmasına karşı neden hiç zarar görmedi?
➤ İnsanoğlunun var olduğu ilk günlerden beri kullanılagelen ahşap sistem ile barınma işlevi gören onlarca ev ve mesken inşa edildi. Dünyanın çeşitli yerlerinde meydana gelen depremlere dayanabilen bu yöntem deneyim ve tecrübe sonucu gelişen bir sistemdi.
➤ Dayanıklı, birleştirilmesi ve yalıtımı kolay ahşap kiriş ve kolonlar bir araya getirilerek esnek ve hafif bir strüktür oluşturuluyor böylece yapı sallanma ve esneme hareketleri gösterse de yekpare halini kaybetmiyordu.
➤ Ahşabın bu özelliklerine vakıf olan mimarbaşları ve ustalar özellikle Anadolu'da cami ve mesken yapılarında ahşaba sıklıkla başvurdu. Öyle ki ahşabın esnekliğini artıran ve estetik olarak harika olan çivinin hiç kullanılmadığı, ahşabın birbirine geçerek bir bütün oluşturduğu eserler inşa edildi.
➤ Türk evlerinde kerpiç ve toprakla birlikte de kullanılan ahşap nerede ve nasıl kullanıldığına, hangi türden ağaçtan inşa edildiğine, kalınlığına, boyutlarına, yaşına göre gittikçe özelleşti ve mimari olarak hem estetik hem dayanıklılık yönüyle ön plana çıktı.
Mimari eserlerin dayanıklılığını ve aydınlığını sağlayan tonozlar
➤ İstanbul'un semtlerinin sahil kıyılarında ihtişamlı yalılar ahşabın doğal ve özgün yapısıyla üretildi. Depremlerin defalarca sarstığı şehirde ahşap eserler dayanıklı yapısı ile yüzyıllar boyunca ayakta kalmayı başardı.
➤ Ancak yangınların, sellerin ve çeşitli felaketlerin yakasını bırakmadığı Payitaht, vahim yangın hadiseleri ile tarihin belirli dönemlerinde sıklıkla karşılaştı. Ahşabın o dönemde yangınlara dayanamaması diğer inşa yöntemlerinin revaç bulmasının yolunu açtı.
📌 Bilgi Notu:
Ahşap yangına çelikten daha dayanıklı bir malzemedir. Dışındaki çeperin izale edilmesinin ardından ahşap parçalar yeniden kullanılabilir.
➤ Ahşaba karşı o dönemlerde oluşan ön yargı ile inşası için gereken malzemelerin üretimi ve hazırlanmasında büyük bir duraksama yaşandı. Aynı yüzyılda Sanayi Devrimi ile üretimi hızla yayılan betonarme Osmanlı şehirlerine de girdi.
📌 Bilgi Notu:
Ahşap üretimin ve yapımın sekteye uğraması ile beraber Türk mimarisinde ustalara kadar sirayet eden inşaat tecrübesi giderek etkisini kaybetti.