Arama
Osmanlı'nın manevi kurucusu Dursun Fakih kimdir?
Osmanlı, 600 yıl dünyaya hükmederek dev bir imparatorluk oluşturdu. Söğüt'te başlayan tarihi yolculuk, üç kıtaya yayıldı. Bu imparatorluğun manevi kurucularından biri olan Dursun Fakih, devletin istiklal alameti sayılan hutbeyi okudu. Osman Gazi ile birlikte gazalara katılan alim, Osmanlı'nın ilk kadısıydı. Şeyh Edebali'nin talebesi ve damadı olan Dursun Fakih, Anadolu'da birliğinin oluşmasına hizmet etti. Dursun Fakih'in hayatı hakkında bilmeniz gerekenleri derledik.
Aşıkpaşa Tarihi'nde Karacahisar'ın alınması ve Dursun Fakih'in hutbe okuması şöyle anlatılır:
"Karacahisar'ı alınca şehrin evleri boş kaldı. Germiyan ilinden ve başka yerden hayli adamlar geldi. Osman Gazi'den ev istediler. Osman Gazi de verdi. Az zamanda mamur oldu. Kiliseleri de mescit yaptılar. Pazar da kurdular. Halk toplanıp Cuma namazı kılalım ve bir kadı isteyelim dedi. Dursun Fakih derler bir aziz kişi vardı. O halka imamlık ederdi. Hallerini ona söylediler. O da gelip Osman Gazi'nin kayın atası Edebali'yi söylediler. Daha söz bitmeden Osman Gazi geldi. Sorup isteklerini bildi.
"Size ne lazımsa onu yapın, dedi. Dursun Fakih: "Hanım! Sultandan izin gerektir" dedi. Osman Gazi dedi ki: "Bu şehri ben kendi kılıcımla aldım. Sultan'ın ne dahli var ki ondan izin alayım? Ona sultanlık veren Allah, bana da gaza ile hanlık verdi. Eğer minneti şu sancak ise ben kendim dahi sancak kaldırıp kâfirlerle uğraştım. Eğer o, ben Selçuk hanedanındanım derse ben de, Gök Alp oğluyum derim. Bu ülkeye ben onlardan önce geldim derse Süleyman Şah dedem de ondan önce geldi." Halk razı oldu: Kadılığı ve hatipliği Dursun Fakih'e verdi. Cuma hutbesi ilk önce Karacahisar'da okundu. Bayram namazını orada kıldılar. Bunun tarihi, hicretin 699'unda (miladi 28 Eylül 1299) vaki oldu."
Oruç Bey Tarihi'nde ise şöyle anlatılır:
"Osman Gazi'nin ilk cuma namazını, Karahisar'ı aldıkta Dursun Fakih derlerdi. Bir kişi vardı, o kıldı. İlk önce Osman adına hutbeyi o okudu. Bayram namazım da kıldı. Hicretin 689'unda idi."
Tacüt-tevarih adlı eserde ise Dursun Fakih şöyle tanıtılır:
"Dursun Fakih: Bu şanlı bilgininde doğum yeri Karaman ilidir. Edebali'nin yanında dini hukuk bilgilerini ve uygulamalarıyla ilgili meseleleri ve hükümleri öğrendikten sonra gönlünü saflaştırmaya ve gizli bilgileri bellemeye yönelmiş, çağdaşları arasında pek ileri de bir saygı toplamıştır. Edebali ile olan yakınlığı sonunda onun güneyi ardından da Edebali postuna oturarak gerçekleri öğretenlerin öncülerinden olmuştur."
Osman Bey, fethettiği yerleri beşe böldü ve Bilecik'i Şeyh Edebali'nin idaresine bıraktı. Bilecik'te kalan Dursun Fakih, Edebali'nin vefatından sonra fetva işlerini yürüttü. Kadı olarak atanan Dursun Fakih, dini malumatı özellikle de İslam hukukuna dair bilgileri oldukça iyiydi.
Böylece Dursun Fakih, Osmanlı tarihinin ilk kadısı, yani hakimi oldu. Kadı, hukuku ve idari örgütlenmeyi temsil ederdi.
Osmanlı Devleti zamanında adalete fazla önem verilir ve sistemin temelinin adalet olduğuna inanılırdı. Bu yüzden kadılar, bağımsız olarak görev yaparlardı. Kadının hükmü olmadan kimse cezalandırılamadığı gibi, vergi toplanması, tahrir yapılması gibi idari tasarruflar da kadının bilgisi olmadan gerçekleştirilemezdi. Padişahlar bile mahkemelere ve kadılara karışamazlardı. Mahkemeler gerektiğinde padişah karşısında halkın haklarını korurdu. Kanunlar padişahın da üstündeydi.