Müslüman alimlerin icat ettikleri kimya araç gereçleri
Plastik, suni ipek, yapay kauçuk ve petrol gibi ürünlerle insülin ve penisilin gibi ilaçların tamamının kimya alanının gerçek öncüleri olan Müslüman âlimlerce keşfedildiğini biliyor musunuz? Peki ya, "kimya" kelimesinin tüm dünyaya bu bilimin temellerini oluşturan Müslüman âlimler sayesinde yayıldığını? İslam'ın altın çağında, Müslüman âlimler kimya biliminin temellerini atmış; pek çok laboratuvar araç gerecinin mucidi olmuşlardı.
🔹 Arapçada kelimelerden önce tanımlık ('el' ibaresinin) kullanılması sebebiyle, kimiya kelimesi "el-kimiya" olarak söyleniyordu.
🔹 Batılılar sonradan sondaki "-ya" sesini atarak kimya kelimesini el-kimi ya da Batıda bilinen haliyle alchemy olarak telaffuz etmeye başladılar.
Kimyanın temellerini atan üç İslam alimi
🔹 Müslümanlar 17'inci yüzyıla kadar bu bilimde söz sahibi olacaklardı.
🔹 Müslüman kimyasının 200 yıl süren altın çağında özellikle üç kimyager göze çarpar: 722'de İran'da doğup 815'te ölen Câbir bir Hayyân; 865'te doğup 925'te ölen İranlı âlim Muhammed bin Zekeriya er-Râzi ve 801'de doğup 873'te ölen Iraklı âlim Kindi.
🔹 Ancak Müslüman olsun ya da olmasın, kimya alanında ne zamandan itibaren bu aletlerle çalışmaya başladıkları konusunda belirsizlik bulunduğu görüşü hâkimdir.
🔹 Kimya alanında laboratuvar araçlarıyla çalışmanın başlangıcı, İslam'ın daha ilk yüzyılı olan 7. yüzyıldadır.
🔹 Bu aletlerin ne yazık ki hiçbiri günümüze ulaşamamıştır. Ancak kimya ve simyaya ilişkin günümüze ulaşan Arapça yazmalar, sınırlı da olsa bu aletlerin resimlerini içermektedir.
🔹 Kimya aletleri ile ilgili bilinen en eski resimlere 1014 tarihli bir yazmada, Ya'kûb bin İsḥâḳ el-Kindî'nin Kitâb Kimiyâ' ve-t-Tas'îdât isimli kitabında karşılaşmaktayız. Kimya araç gereçleri ile ilgili bazı resimlere nadir de olsa tıp, kozmoloji veya savaş tekniği kitaplarında rastlanabilmektedir.
Müslüman alimlerin bilim tarihine yön veren uzay çalışmaları
🔹 Ez Zehrâvî, gül suyu elde etme yönteminin birçokları tarafından bilindiğini söylemektedir. Ez Zehrâvî dört yöntem bilmektedir:
1. Su ve odun ateşiyle,
2. Su ve kömür ateşiyle,
3. Su olmaksızın odun ateşiyle,
4. Su olmaksızın kömür ateşiyle.
🔹 Birincisi en yaygın olanıdır. Ez Zehrâvî, dört yöntemin ürünlerinin kalite farklılıklarına işaret ettikten sonra, ilk sırada Irak'ta kullanılan hükümdarlar için gül suyu elde etme düzeneğini ve bunu müteakip Endülüs'te kullanılan yöntemi tarif eder.
📌 Zemini ve duvarları su geçirmez bir biçimde kurşundan mamul büyük bir kap geniş bir mekâna yerleştirilir. Bu kap, dayanıklı bir kapakla donatılır. Tasarlanan boynuzlu imbiklerin sayısı ve büyüklüğünün gerektirdiği kadar 50, 100 veya 200 delik oyularak açılır. Daha sonra banyo kazanı formunda bakır bir kazan temin edilir. Gül suyunun zarar görmemesi için fırından çıkan dumanın yukarı doğru yönlendirilmesi sağlanır. Bundan sonra su, fırın üzerinde bulunan kaba yönlendirilir.
