Sultanü'ş şuara Hayali Bey'in beyitleri ve anlamları
Osmanlı'nın en önemli şairlerinden biri olan Hayali Bey'in lakabının Bekar Memi olduğunu biliyor muydunuz? Fuzuli, Baki, Taşlıcalı Yahya gibi şairlerle aynı dönemde yaşayan Hayali Bey, döneminde 'şairlerin sultanı' olarak anıldı. Vefatında ise "Söz dilde, hayali gözde kaldı" mısrasıyla tarih düşürüldü. Sizler için Hayali Bey'in beyitleri ve anlamlarını derledik.
Cihân-ârâ cihân içindedir ârâyı bilmezler
O mâhiler ki deryâ içredir deryâyı bilmezler
Cihanı süsleyen Allah, cihan içindeki her zaman ve mekânda mevcuttur; ama insanlar O'nu aramayı bilmezler. İnsanların bu hali, tıpkı denizde yaşayıp da denizin ne olduğunu bilmeyen balıklar gibi…
Ara: Süsleyen, süs
Mahi: Balık
Cihan: Dünya
Derya: Deniz
Ne mihrinden safâ kesb et ne mâhından saâdet um
Sakın aldanma bu dehre ikiyüzlü münâfıkdır
Ne güneşi altında esenlik ara, ne ayında saadet gelecek diye bekle. Sakın bu zamana feleğe ve zamaneye aldanma ki gecesi ve gündüzüyle ikiyüzlü münafıktır.
Mihr: Güneş
Mah: Ay
Dehr: Dünya
Dediler kim hazân eyyâmı geldi vakt-i işrettir
Bahârından ne gördüm ki görem anun hazânından
Dostlar bana "Hayali! Sonbahar mevsimi geldi, işret zamanıdır!" diye haber verdiler. Baharından ne gördüm ki sonbaharından göreceğim!
Hazan: Sonbahar
Eyyâm: Mevsim
Demen Mecnun'a fenn-i aşkı tekmil etti kâmildir
Benim yanımda ol divane bilmez nesne câhildir
Mecnun için diyorlarmış ki "Aşk işini baştan sona tamamladı, kemale erdi." Benim yanımda o aşk konusunda hiçbir şey bilmeyen cahil delinin tekidir.
Tekmil: Tamamlama, bitirme
Kâmil: Noksansız, tam, bütün
Divane: Çılgın, deli
Kaşki sevdiğimi sevse kamu halk-ı cihân
Sözümüz cümle hemân kıssa-i canan olsa
Keşke şu dünyada herkes benim sevdiğimi, Hz. Peygamber'i, sevse de sözü tamamı o sevgili üzerine (o şöyle yapardı, o böyle yapardı, o şunu önemsemişti vs. şeklinde) olsa.
kamu: Bir memleketteki halkın bütünü
Hemân: Ancak, sadece, yalnız
Canan: Sevgili
