Tarihe tanıklık eden çınar ağaçları
Osmanlı İmparatorluğu yüzyıllar boyu geniş coğrafyalara hakim olmuştur. Bu başarının bir temsili olan çınar ağaçları ise tarihin sessiz tanıkları olarak bilinir. Aynı zamanda bu ağaç türü; Manas Destanı'ndan, Osman Gazi'nin rüyasına kadar birçok yerde karşımıza çıkar. İşte, bu minvalde çınar ağaçlarının hayatımızda yeri ve önemini araştırdık.
◼ Dünyada yetmiş üç binden fazla ağaç türü bulunur. Bunlardan biri olan çınar ağacı, heybetli ve güçlü olmasının yanı sıra uzun yıllar canlı kalmasıyla hakimiyet sembolüdür.
◼ Bu ağacın, Türk tarihinde önemli bir karşılığı var. İlk Türk dönemlerinde var olan "ağaç kültü" inancında çınar ağacı, hayatı temsil eder. Çınar, yapraklarını geç dökerse kışın geç geleceği, erken dökerse sert geçeceği görüşü hakimdir.
Ağaç kültü nedir?
Ağaç kültü, ağaçların saygı gösterilmesi gereken bir ruha sahip olduklarını içermektedir.
◼ Manas Destanı'nda da geçen çınar ağacı, "ulu ağaç" adıyla ata yurdu temsil eder. Çınar ağacı, bedeni ve ruhu dinlendirme yeridir. Türklerde çınar, devletin simgesi olduğu gibi çocukları da temsil eder. Çünkü çocuklar, yaşanan çağın yansımalarıdır.
◼ Bir çocuk dünyaya geldiğinde onun adına bir çınar dikilir. Bu, çocuğun uzun ömürlü olması için uygulanan bir gelenektir. İlk Türk döneminde başlayan çınar ağacı kültü, Osmanlı devrinde de devam etmiştir.
Manas Destanı nedir?
Manas, Kırgız Türklerinin milli destanıdır. Bu anlatı, Karahitaylar ile Karahanlılar arasındaki mücadelede Kırgızların durumunu ve Manas adlı kişinin başından geçenleri içerir.
Manas diyarı Kırgızistan
◼ Osmanlı döneminde çınar ağacı, gücün ve hakimiyetin sembolü olarak görülmüştür. Bilhassa Osmanlı'ya başkentlik eden şehirlerden İstanbul, Bursa ve Edirne'deki türbelerde, tarihi camilerde çınar karşımıza çıkar.
◼ Devlet-i 'Aliyye'de inşa edilen kamu yapılarının yanına, onunla birlikte yaş alması adına çınar ağacı dikilirmiş. Sonuç olarak bu ağaç, Osmanlı'da bir geleneğin doğmasına da sebep olmuştur.
Osmanlı başkentleri nelerdir?
Söğüt 1299 -1335, Bursa 1335 -1365, Edirne 1365 -1453,İstanbul 1453-1922
◼ Divan şairleri, çınar ağacını Allah (CC) açılan, yalvarıp yakaran bir insan eline benzetmiştir. Bu yüzdenden figür olarak şiirlerde çokça işlenmiştir. Çınar ağacı "huzur"unda bir temsilcisi olduğundan köy kıraathanelerinin avlusunda mutlaka bir çınar ağacı vardır.
◼ Bir rivayete göre bu ağaç, yüzyıllar boyu geniş coğrafyalara hükümranlık kuran Osmanlı'nın kurucusu Osman Gazi'nin de rüyasına girmiştir.
Osman Gazi kimdir?
Osman Bey, Osmanlı Beyliği ve Osmanlı Hanedanı'nın kurucusu ve beyliğin ilk padişahıdır. Yaşadığı yıllarda liderliğini yaptığı beylik, başlangıçta küçük bir Türk topluluğuyken vefatından sonraki yüzyıllarda büyük bir imparatorluğa dönüşmüştür.
◼ Osman Gazi, elinde Kur'an-ı Kerim ile yaslandığı yerde uyuyakalır. Osman Bey uyurken rüyasında, Şeyh Edebali'nin yanında olduğunu, Edebali'nin göğsünden bir hilal doğduğunu görür.
◼ Hilal yavaş yavaş büyür ve dolunay haline gelince Osman Gazi'nin göğsüne girer. Ardından göğsünde bir ağaç bitip büyümeye ve yükselmeye başlar, bu çınar ağacıdır...
Şeyh Edebali kimdir?
Şeyh Edebali, Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında yaşamış Ahi şeyhidir. Aynı zamanda Ahi Teşkilatı'nın kurucusu, Osman Gazi'nin kayınbabası ve hocasıdır.
