Bir direniş sembolü: Yörük Ali Efe
Cumhuriyet dönemindeki düzenli orduya katılan isimlerden birisi de Aydınlı Yörük Ali Efe. Dağlarda uzunca bir süre kızanlık yapan ve aynı zamanda bir zeybek olan Yörük Ali, Kurtuluş Savaşı'nda öne çıkan kahramanlardan yalnızca biri olmuştur. O, yıllar geçse de kahramanlığı ile anılacak. İşte, milli mücadele yiğitlerinden Yörük Ali'nin hayat hikayesi...
◾ Yörük Ali Efe için; orta boylu, omuzları geniş mi geniş, bıyıkları pek hafiften az, kumral kaşlı, ela ve çekik gözlü, levent tavırlı bir delikanlı denir. O, doğayı seven ve doğayla iç içe yaşayan yörüklerdendir.
◾ 1895 yılında Aydın'da dünyaya gelir. 19 yaşında günümüzün usta çırak modeli olan bir usulle Alanyalı Molla Ahmet Efe'nin grubuna katılır. Bu usule "kızanlık" denir. Kızanlık teşkilatın en alt seviyesidir. Günümüz tabirince "çıraklık" olarak adlandırılır. O dönemde çok az kişi bu konuma getirilir ve burada Yörük Ali "efelik" ünvanını alır.
EFE NEDİR?
◾ Dağlarda bulunan Yörükler, konargöçerlerdir. Osmanlı'nın son döneminde Batı Anadolu'da yaygınlaşan gruplara "efe" denilir. Efeler, genelde kırsal alanlarda ya tek tek ya gruplar halinde yaşarlar. Gözü pek olan bu yiğitler yürüyen Türklerdir. Kayık boyuna kadar uzanırlar.
YÖRÜK NE DEMEKTİR?
◾ Yörük; Anadolu dağlarında ve kısmen de Balkanlar'da yaşayan Oğuz kökenli göçebe bir topluluğa denir.
◾ Bütün zeybeklerin sevgisini kazanan Yörük Ali, bulunduğu grupta ikinci adam konumuna yükselir. Alanyalı Molla Ahmet Efe'nin Bozdoğan Kavaklıdere baskınında ölmesiyle Yörük Ali Efe, grubun lideri olur.
◾ Dört yılı aşkın dağlarda dolanır. Ezilenin, düşenin darda olanın elinden tutar, ayağa kaldırır. Bu sebeple halk tarafından sevilir ve itibarı yükselir. Yörük Ali Efe artık halkın sevileni, saygınlığıyla bilinen Yörüklerinden olur.
◾ Aydın ve Nazilli çevresinde meydana gelen işgal sebebiyle düşmanların def edilmesi için Millî Mücadelede yer alır. 16 Haziran 1919'da milli şuurla düşmana ilk baskın gerçekleşir. Düşman karakola baskın yapar. Bu baskın sonucu düşman büyük zarara uğratılır.
◾ Yörük Ali Efe de düzenli ordunun kurulmasıyla Milli Aydın Cephesi Komutanı olur. Millî Mücadele'deki başarısından dolayı ona, Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası verilir. Alçakgönüllü bir insan olarak tarihe geçen Yörük Ali, Türk Kurtuluş Savaşı'nın önemli isimlerinden biri olma rolünü üstlenir.
AYDIN'DA BİR CENGAVER
◾ Kurtuluş Savaşı'nda Aydın yöresinde büyük işler gerçekleştiren efelerden Ali Yörük adına şiirler, türküler düzülür. Efelerin efesinin ruhu yaşadığımız topraklarda hala ayaktadır...
◾ Kendisi okuma yazmayı 25 yaşında öğrenir. Yiğit yörük, kalan yaşamında ise okumayı hayatında ayrıcalıklı bir yerde tutar.
KURTULUŞ SAVAŞI SONRASI TÜRK KAHRAMANI
◾ Yörük Ali Efe işgali, günü gününe uzaktan takip eder. Misafir bulunduğu evde bir rüya görür. Rüyasını tabir ettiren Efe, sıradaki görevin ona verildiğini anlar. Düşmaların yoldan gelip geçene zulmettiğini duyan Yörük Ali, harekete geçer.
◾ 60 kişilik kuvvetle Yenipazar'a gelir. Kızanları tam bir savaş lideri olarak etrafa yerleştirir. Sonrasında yaylımeteş yayılır ve kısa sürede düşmanlar etkisiz hale getirilir. Bu durumdan Türk mileti ümitlenir. Düşmana karşı koyma gücü tüm ruhlarda artarak her yeri sarar.
YÖRÜK SOYADINI ALMASI
◾ Savaştan sonra Yörük Ali Efe 1934 yılının Soyadı Kanunu ile "Yörük" soyadını alır ve İzmir'e yerleşir. 1951'de üzücü bir olay gerçekleşir. Yörük Ali Efe talihsiz bir tramvay kazası sonucu ayaklarını kaybeder. Toprağı seven toprağına sadık bir yaşamla ömrünü geçiren yiğit kahraman, Bursa'ya yaşadığı kazadan ötürü tedaviye gider.
◾ Bir kültürün temsilcisi olan Yörüklerden Ali Efe, ölürse vasiyetine Yenipazar'a toprağa verilmesini yazar. Yenipazar için: "Halkı iyidir, toprağı sever, toprağı seven insan sever. Ben orada rahat ederim" der.
VEFATI
◾ 1951 yılında Bursa'ya tedavi nedeniyle gittiği hastanede dünyaya gözlerini yumar. Kurtuluş Savaşı'ndaki destansı zaferinden ötürü Yörük Ali Efe adına türkü yakılır. Bu türkü günümüze kadar dilden dile dolaşır.
◾ Yiğit efe Yörük Ali'nin Yenipazar'daki evi Kültür Bakanlığı tarafından müze olarak düzenlenir. 2001 yılında ise Yörük Ali Efe Müzesi olarak ziyarete açılır. Bu tarihi mirası gidip görebilir, şanlı destanına yakından tanık olabilirisiniz.
