Osmanlı Devleti'nin ilk Şeyhülislamı
Osmanlı Devleti'nin ilk şeyhülislamı olan Molla Fenari, hayatını ilme adamış büyük bir alimdi. İslam coğrafyasının bir bölümünde ders okuyup, bir bölümündeyse ders veren Fenari, Osmanlı adalet sisteminin oturtulması için büyük bir çaba gösterdi. Yetiştirdiği talebeler ve yazdığı kitaplar yoluyla adını günümüze dek ulaştıran Molla Fenari, Osmanlıların ilim bahçesinde açan ilk gülüydü.
MOLLA FENARİ KİMDİR?
◾ 1350 - 1431 yılları arasında yaşayan Osmanlı Devleti'nin ilk şeyhülislamı Molla Fenari'nin tam adı Şemseddin Muhammed b. Hamza'dır. İlmi hayatına babasının yanında başlayan büyük alim sonrasında İznik, Amasya ve Mısır'daki büyük medreselerde eğitimini sürdürerek geniş bir tahsil hayatı yaşar.
◾ Yıldırım Bayezid tarafından müderrislik ve kadılık görevlerine getirilen Fenari, on yıl boyunca bu değerli görevleri ifa eder. Ankara Savaşı'nın ardından bir müddet Mısır'da kalan alim, seyahati dönüşünde on yıl boyunca Karaman'da müderrislik yapar ve 1414 tarihinde tekrar Bursa'ya avdet eder.
◾ Fenari, Çelebi Mehmed tarafından Bursa kadılığı görevinin kendisine tevdi edilmesinin ardından II. Murad tarafından müftülük yani şeyhülislamlık makamına getirilir. Böylece Molla Fenari Osmanlı Devleti'nin ilk şeyhülislamı olarak kabul edilir.
◾ 15 Mart 1431 tarihinde vefat eden Molla Fenari; hayatı boyunca öğrenci yetiştirme gayreti çinde olan, telif eserler neşreden, adil ve samimi bir alim portresi çizer.
(X) Şeyhülislam nedir?
Osmanlı Devleti'nde ilmiye sınıdfının başı olarak kabul edilen makam.
FENARİ NE DEMEK
◾ Molla Fenari'nin meşhur ve eşine az rastlanır lakabının nerden geldiği konusunda üç farklı görüş bulunur. Bunlardan birine göre büyük alim Fenar köyünde doğduğu için bu nisbetle anılır. Birine göre babası fenercidir ve lakap buradan gelir. Diğer görüşe göre ise Molla Fenari'nin Emir Sultan'a bir fener hediye etmesi halk nezdinde onun "Fenari" şeklinde anılmasına sebep olur.
◾ Bu üç görüş arasından en makul olansa Şemseddin Muhammed b. Hamza'nın Yenişehir ile İnegöl arasında bir köy olan "Fenar"da doğması ve bu nisbetle anılmasıdır.
HAKKANİYETLİ BİR KADI
◾ Kadılık döneminde İslam hukuku kaidelerine sıkı sıkıya bağlı olan büyük alim Molla Fenari ile Osmanlı'nın unutulmaz padişahlarından Yıldırım Bayezid arasında müstesna bir olay geçer.
◾ İlk Osmanlı şeyhülislamı olan Molla Fenari, bir davada şahitlik yapmak isteyen Yıldırım Bayezid'in cemaatle namazı terk ettiği için şahitliğini kabul etmez. Bunun üzerine Yıldırım Bayezid, sarayın karşısına bir mescid inşa ettirip namazları cemaat ile kılmaya gayret eder.
(X) Kaynak: Hakkı Aydın, İslâm Hukuku ve Molla Fenarî
MOLLA FENARİ'NİN ÖĞRENCİLERİ
➡ Telif eserlerle çokça uğraşan Fenari aynı zamanda büyük bir müderristir. Hayatı aldığı büyük sorumluluklar boyunca ders vermeyi ihmal etmeyen Fenari, pek çok talebe yetiştirir.
◾ İbn-i Hacer el Askalani
1372 - 1449 yılları arasında yaşayan meşhur hadis alim ve hafızı İbn-i Hacer el Askalani, bir dönem Molla Fenari'den ders okur.
◾ Ebu Abdullah Muhyiddin b. Süleyman b. Mesud el Kafiyeci
1386 - 1474 yılları arasında yaşayan Ebu Abdullah Muhyiddin b. Süleyman b. Mesud el Kafiyeci, Kafiye isimli kitabı çok okutması sebebiyle "Kafiyeci" sıfatıyla tanınır. Fenari'nin talebelerindendir.
◾ Emir Buhari
1368 - 1429 yılları arasında yaşayan Emir Buhari'nin tam adı Şemseddin Muhammed'dir. Aynı zamanda Sultan Yıldırım Bayezid'in damadı olan ve Bursa'da Emir Sultan olarak tanınan Şemseddin Muhammed, Molla Fenari'den Konevi'nin "Miftahu'l Gayb" eserinin icazetini alır.
◾ Kara Yakup ve Sarı Yakup
Karaman'da kaldığı sürede Molla Fenari'den ders alan iki Yakup Efendi için Molla fenari, "Bu iki Yakup benden ders okudular" diyerek övgüyle bahseder.
