Türk lehçelerinde eylül ayı
Türkçe, geniş bir coğrafyada konuşulan kadim dillerindendir. Bir dönem farklı kıtalara akın akın göç edilmesi ortaya pek çok çeşitlilik çıkarmış, Türk dilinin zenginleşmesine vesile olmuştur. Buna, en sembolik ayımız olan eylülü örnek gösterebiliriz. İşte, Türk lehçelerinde eylül ayının karşılıkları...
TÜRKMEN TÜRKÇESİ
Eylül - Sentıabr
◾ Oğuz grubundan lehçelerinden biri Türkmen Türkçesidir. Bu lehçede Eski Türkçe unsurlar gözlemlenmektedir. Fakat bazı sözcükler İngilizce ve Rusçadan geçmiştir.
◾ Örneğin aylardan biri olan eylül sözcüğünü, bu lehçede sentyabr kelimesi karşılar.
➡ Mähriban okyjylar!. Sentıabrdaky täleınamaňyzy hödürleıäris.
➡ Sevgili okuyucular. İşte, Eylül ayı bültenleri.
ESKİ TÜRKÇE
Eylül - İlkgüz
◾ Eski Türkçe, günümüzde başta Türkiye Türkçesi olmak üzere pek çok lehçenin temelini oluşturmaktadır. Bu minvalde ilk Türkçeyi teşkil eden dönemde belli başlı kullanılan ay isimleri vardır.
◾ İlkgüz kelimesi, Türkiye Türkçesinde de kullanıldığı anlamıyla "güz, sonbahar mevsiminin ilk ayı" demektir. Aynı zamanda İlkgüz sözcüğü, Eski Türkçe eserlerde de yer almaktadır.
AZERBAYCAN TÜRKÇESİ
Eylül - Sentyabr
◾ Oğuz grubunun en önemli temsilcilerinden Azerbaycan Türkçesi, Eski Türkçeye dair birçok kelimeyi bünyesinde barındırmaktadır.
◾ Fakat mevsimler hususunda birtakım farklılıklar bulunur. Bu farklılıklar başka dillerden alıntılanan sözcüklerden dolayı kaynaklanmaktadır. Örneğin eylül sözcüğünü İngilizce kökenli senyabr kelimesi karşılamaktadır.
➡ Sentyabrın 27-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev xalqa müraciət edib. Dövlətimizin başçısının müraciətini təqdim edir.
➡ 27 Eylül'de Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev halka seslendi: Devletimizin başkanı takdim ediliyor.
KAZAK TÜRKÇESİ
Eylül - Qırküyek
◾ Kuzeybatı Türkçesi yani Kıpçak Türkçesinin en bilinen temsilcisi hiç şüphesiz Kazak Türkçesidir. Bu lehçede eylül kelimesini diğer Türk dillerinden farklı olarak qırküyek sözcüğü karşılamaktadır.
➡ Qazirgi Grigorian küntizbesindegi 9-şi keletin sentyabr ayına say qazaqşa atawı.
➡ Mevcut Gregoryen takviminde Eylül ayının 9. ayına karşılık gelen Kazak ismi.
BAŞKURT TÜRKÇESİ
Eylül - Sentyabr
◾ Başkurt Cumhuriyeti Rusya sınırları içinde yer almaktadır. Aynı zamanda kuzeybatı grubunun bir üyesi olan Başkurt Türkçesinde diğer lehçeler ile ortak pek çok kelime bulunur.
◾ Örneğin eylül kelimesini Başkurt Türkçesi'nde İngilizce kökenli sentyabr sözcüğü karşılar.
➡ Uzaqlamay sentyabr başı la yitä, stena gäziti sıġarġanda häybät bulır ini.
➡ Tamam öyleyse, çok geçmeden Eylül başı gelir, duvar gazetesi çıkardığımızda iyi olurdu.
