Arama
Geçmiş zaman rüzgarını günümüze taşıyan nostaljik aletler
Ahmet Hamdi Tanpınar, Beş Şehir'in sonunda "Hayır muhakkak ki bu eski şeyleri kendileri için sevmiyoruz. Bizi onlara doğru çeken bıraktıkları boşluğun kendisidir. Ortada izi bulunsun veya bulunmasın, içimizdeki didişmeden kayıp olduğunu sandığımız bir tarafımızı onlarda arıyoruz." cümlelerini kurar. Bizi maziye götüren şeyleri neden sevdiğimizin cevabı hepimiz için farklıdır. Fakat eskiye ait birçok unsurun hepimizin hayatlarında bir karşılığı vardır. İlk alınan radyonun heyecanını veya gramofonunuzdan yayılan sesi huzurla dinlediğinizi hatırladığınızda bambaşka iklimlere doğru yolculuğa çıkabilirsiniz. Geçmiş zaman rüzgarını günümüze taşıyan nostaljik aletleri sizler için derledik.
Daktilonun günümüzdeki kullanımı
📌Kullanırken elektriğe ihtiyaç duyulmadığı için günümüzde Latin Amerika, Hindistan ve Afrika'da yaygın olarak mekanik daktilolar hâlen kullanılmaktadır. Nisan 2011'de Hindistan Mumbai'de kurulu son daktilo üreticisi olan "Godrej and Boyce"un kapandığı, böylelikle dünyada son daktiloların da üretildiği yolundaki haberler derhal yalanlanmıştır. Dünyada hâlen daktilo üreten fabrikalar faaliyetlerini sürdürmektedirler.
📌Günümüzde çoğunlukla dekor olarak kullanılan ve mekanları süsleyen bir alete dönüşmüştür.
Gramofonun tarihçesi
🎵İnsanlığın tarihi ile birlikte var olan müzik, onunla birlikte gelişim göstermiştir. Fonograf kelimesi Yunanca ses anlamına gelen "phone" kelimesi ile yazmak manasına gelen "graphe" kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. Bir nevi ses-yazar diye basitçe de açıklamak mümkündür fonografı. Bu makine ile ses ve müzik kayıtı veya dinleme olanakları bulunmaktadır.
🎵Fonografı ilk olarak ünlü mucid Thomas Edison tam anlamıyla yanlışlıkla icad etmişti. 1877 yılında mors alfabesi ile telgraf mesajlarını tekrar eden bir cihaz yapmaya uğraşırken fonograf icad ettiğinin farkında değildi. Temel amacı bu aleti yapmak olmadığı için fonografa duyduğu ilgi ancak 1888 yılında canlanabildi. Bunda Chichister Bell ve Charles Summer Tainter'ın 1886 yılında fonografı geliştirerek gramofon adlı bir cihaz bulmaları önemli bir rol oynamıştı. Edison, ilk geliştrdiği fonograf üzerinde çalışıp daha gelişkin bir cihaz bulduğu yılda, Emile Berliner adlı Alman asıllı Amerikalı bir mucit de gramofonu icat etmişti.
🎵Gramofonun ilk patenti , 8 Kasım 1887 tarihinde Alman bilim adamı Emile Berliner tarafından alındı.
🎵Gramofon Osmanlı coğrafyasına 1800'li yılların sonunda girdi. İlk fonografın 1896 yılında Osmanlı'ya geldiğini öne süren Hacı Şeyhoğlu Ahmet Kemal, beş kişinin bir araya gelip de 100 para verdiğinde fonografçının aleti çalıştırdığı ve dinlettiğini söyler.
🎵Kısa sürede Osmanlı coğrafyasına yayılan ve daha da önemlisi sevilen gramofona bir de Osmanlıca isim bulunmuştu; sada-nüvis. Tıpkı Yunanca'da olduğu gibi Osmanlılar da tam anlamıyla ses-yazar adını kullanmayı tercih etmişlerdi.Yıllar içerisinde Anadolu coğrafyasında gramofon sadece müzik dinlemek için kullanılan bir alet olmaktan çıkıp, orta oyunları, komediler ve hatta 1970'li yıllarda spor plakları yapılmaya başlanmıştı.
Gramofon nasıl çalışır?
🎵Gramofon bir yuvarlak ince taş plak ile, fonograf ise bir silindir ile çalışır. Gramofon iki bölümden ibarettir: Plâk ve makine.
🎵Plâk, gomalaka ve mumlu maddelerle (son yıllarda plâstik maddelerle) yapılan bir disktir. İki yüzünde helezon şeklinde oyuklar vardır. Bu oyuklar, girintili çıkıntılıdır, özel olarak yapılmış olan gramafon iğnesi, bu oyuklar arasında dolaşırken, meydana gelen titreşimler, plâğa alınan sesin tekrar duyulmasını sağlar.
🎵Makine, plâğın devamlı olarak ve aynı hızda dönmesini sağlayan bir motor ile, sesi yansıtan bir bölümden ibarettir. Motor, zemberek ya da elektrikle çalıştırılabilir. Her iki şekilde de dakikada ortalama olarak 78 devir yapılır. Elektrikle çalışan gramofonlara pikap adı verilir.
🎵İğne, plâk üzerinde dolandıkça, oyukların girinti ve çıkıntısına göre meydana gelen titreşimler, iğnenin bağlı bulunduğu diyagrama yansır, ses titreşimleri, diyagram ve ses kutusu yardımı ile büyütülerek aksettirilmiş olur.
🔸 Günümüzdeki kullanımı
Televizyonun yaygınlaştığı yıllara kadar günlük hayatın çok önemli bir parçası olan gramofon ve teknolojinin gelişmesi ile yerini alan pikaplar günümüzde ise daha ziyade nostaljik birer parça olarak yine birçok insanın evini süslemektedir.
Pikapın tarihçesi
📀Pikap, plaklar üzerine kaydedilmiş ses sinyallerini okumaya yarayan kaynak cihazdır. Elektrikle çalışan gramofonlara pikap adı verilir. Dış Dizaynı da belli oranda gramofondan daha farklıdır. Şasi, kol, tabla, motor ve iğne, iğne ana parçalarıdır. Plak üzerine üretim aşamasında aktarılmış olan, göz ile görülemeyecek kadar ufak girinti çıkıntılar okunarak ses sinyali üretilmektedir.
📀Çeşitli devirlerde üretilmiş plakları okuyabilen farklı pikaplar üretilebildiği gibi genel olarak tüm formatları destekleyen okuyucular da bulunmaktadır. Günümüzde özellikle 45 ve 33 1/3 turluk plaklar daha yaygın olsa da, 78 devirlik plakları da okuyabilen pikaplar bulunmaktadır.