Sultan Abdülhamid’in arşivinden fotoğraflarla Darülaceze

Darülaceze'deki hastaneden bir koğuş Sosyal yardımlaşma, Osmanlı döneminde zirveye ulaşarak Anadolu topraklarının her karışında kendisini gösterdi. Devlet yaşanan her türlü zorluğa karşı tüm imkanlarını seferber etti. Bunun en güzel örneklerinden biri de Darülaceze'dir. Bu kurumun inşası için Sultan Abdülhamid kişisel eşyalarını sattı, geniş bir katılım ile hayırseverler yardım kampanyasına bağışta bulundu. Giderlerinin tamamını hayırseverlerin bağışları ile karşılayan Darülaceze, bugüne dek 29 bini çocuk olmak üzere toplam 72 bin kişiyi ağırladı. Abdülhamid'in İstanbul'a armağan ettiği 50 eser Darülaceze bahçesinde sütun-ı mefharet Kadın-erkek, yoksul, sakat ve kimsesiz çocukları korumak için, Sultan Abdülhamid devrinde yaptırılarak hizmete sunulan Dârülaceze'nin temeli, 7 Kasım 1892 tarihinde Kâğıthane'de atıldı. Devrin sadrazamı Halil Rifat Paşa, Dârülaceze'nin yapılmasına önderlik etti. Sultan Abdülhamid'in eserleri Marangozhanenin oymacılar şubesi+ Darülaceze'nin kuruluş serüveni 1877'teki Osmanlı-Rus Savaşı'na kadar uzanır. 19. yüzyıl devlet için oldukça sancılı yıllardır. Devlet-i aliyyede patlak veren isyanlar, savaşlar neticesinde payitahta yüzbinlerce göçmen geldi. Darülaceze'nin idare heyeti salonu Bundan dolayı da sokaklarda evsiz, barksız, hasta, kimsesiz çocuk ve dilenciler arttı. Savaş yıllarının bütün olumsuzluklarına rağmen insanları onurlu bir şekilde yaşatmak için Darülaceze'yi inşa ettirdi. Balkanların çehresini değiştiren savaş: 93 Harbi Darülaceze'nin hastanesinde bir koğuş İstanbul'daki dilencileri, sokaklarda başıboş gezen kimsesiz çocukları, cami avlusunda yatan kimsesiz muhtaçları bir araya toplayıp ıslah ederek sanat sahibi yapmak, kimsesizlerin son ömürlerini huzur içinde yaşamalarını sağlamak maksadıyla Sultan II. Abdülhamid Han, bir darülaceze kurulmasını buyurdu. Oluşturulan komisyonun araştırmaları neticesinde kurumun Okmeydanı'nda inşa edilebileceği ve 72.000 lira mal olabileceği Sultan Abdülhamid'e arz edildi. Darülaceze'nin cami-i şerifi 30 Mart 1890 (H. 8 Ş 1307) tarihinde çıkan irade şöyleydi: 'Geçimini sağlamak için sokaklarda dilenmekte olan ve kimsesiz bulunan çocuklarla, hasta ve sakat, erkek ve kadınların dilenme zilletinden ve aşağılanmasından kurtarılarak vücutlarının dayanabileceği ve yapabileceği ölçüde çalışarak kendi işleriyle geçinebilmelerini sağlamak ve bunlardan işe güce yaramayanların da beslenip barındırılması ve kimsesiz çocukların eğitim ve terbiyesi için bir yer ayrılması ve bunun için de İstanbul'un ne tarafında, ne plan ve resimle ve ne büyüklükte bina yapmak ve tahsisat olarak nerelerden ne miktar şey ayırıp vermek lazım geleceği ve sair teferruatı Şuray-ı Devlet'çe hemen konuşularak ve o konuda süratle bir nizamname yazılarak arz edilmesi irade buyrulmuştur.' İstanbul'daki camilerin ilginç hikayeleri Darülaceze'nin malul acezenin suret-i tenezzühü Sultan'ın Darülaceze'nin Okmeydanı'nda inşasına başlanmasına dair fermanı 11 Nisan 1890 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girdi. Sultan Abdülhamid, Darülaceze'nin kuruluş masraflarını karşılamak üzere 7.000 altın lira kıymetindeki eşyasını hediye etti ve nakit olarak da 10.000 altın bağışladı. Ayrıca geniş bir katılım ile yardım kampanyası düzenlendi ve 50.000 altın lira toplandı. Darülaceze'nin ırzahanesindeki etfalin bir kısmı Sultan Abdülhamid, doğum günü olan 16 Şaban 1307 (7 Nisan 1890) tarihinde çıkardığı ikinci bir ferman ile kurulacak müessesenin adının 'dârü'l-aceze' olacağını bildirdi. Buna göre çalışmaya muktedir oldukları halde dilenciliği meslek edinenler memleketlerine gönderilecek, sakat ve kimsesizler için bir darülaceze inşa edilecekti. Buraya alınacak kişilerde din ve milliyet farkı gözetilmeyecekti. Osmanlı'nın diğer devletlere yaptığı yardımlar Darülaceze'nin ırzahanesinde bir koğuş Sultan Abdülhamid'in cülusunun sene-i devriyesi olan 19 Ağustos 1895 tarihinde de binaların inşaatı tamamlanarak anahtarları padişaha teslim edildi. Bunların yanında Darülaceze'nin iki albümü de sunuldu. Darülaceze'nin resmî açılışı ise 31 Ocak 1896 tarihinde yapıldı. Darülaceze'de etfalin banyoları 1895 yılında hazırlanan on maddelik nizamname göre kimsesizler, sakatlar ve geçimini sağlayamayan kimseler darülacezeye kabul edilecekti. Erkek ve kadınlar ayrı ayrı koğuşlarda kalacak, bunlar mensup oldukları dine göre eğitim görecek ve bakımlarına itina edilecekti. Ayrıca biri erkeklere, diğeri kadınlara ait olmak üzere iki hastane yaptırılacaktı. Osmanlı'daki ilginç vakıflar Eytamhanedeki etfalin bir kısmı İlk önce 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın sokakta bıraktıklarından ve Haseki Hastanesi'nde barındırılan 150 kadar kadın buraya nakledildi. Bir idare binası, ikisi erkeklere, ikisi kadınlara ait olmak üzere dört aceze pavyonu, 200 yataklı bir hastane, bir yetimhane, çamaşırhane ile hamam gibi hizmet binaları ve el sanatları ile ilgili imalathaneler, fırın, cami, havra ve kiliseden oluşan kompleksti. Darülaceze sanayihaneleri mamulatının teşhirine mahsus salon Darülaceze'de sıfır-yedi yaş grubu çocuklar için bir de süt emzirme yeri (ırda'hâne) bulunurdu. Terk edilmiş çocuklar burada büyütülüyordu. Yedi yaşına basanlar ise erkek veya kız yetimhanesine konuluyordu. Yetimhanedeki çocukların eğitimi için Darülaceze'de bir de okul açıldı. Osmanlı'nın yetimler yurdu: Dârüleytâm Etfalin tenezzühü ve oyunu Başlangıçta otuz yedi erkek ve yirmi sekiz kız çocuğu okumak istediğini bildirdi. Okumak istemeyen çocuklar, Darülaceze içinde açılan imalathanelerde çalışarak bir sanat öğrenmeye mecbur tutuluyordu; bunlar günde altı saat çalışıyorlardı. Darülaceze binay-ı alisinin kapısı Okula yazılan çocuklar ise günde iki saat ders görüyor, dört saat de imalathanelerden birinde sanat öğreniyorlardı. Okulu bitirenler, dört yıl daha aynı sanat dalına devam ederek sanattan da diploma almak zorundaydılar. Marangozhanenin sedefçiler odası Dârülaceze'nin açıldığı 1896'dan 1907 yılına kadar kırk sekiz kişi buradan diploma aldı, altı kişi de hâfız oldu. Bu tarihte okula 130 erkek ve 22 kız öğrenci kayıtlı bulunuyordu. Darülaceze binasının bahçe dahilinden görünüşü Sultan Abdülhamid tarafından insanlığa sunulan kurumda hiçbir ayrım gözetilmeden sekiz binanın dördünü Müslümanlara, dördünü gayrimüslimlere tahsis edildi. Adeta bütün medeniyetlere adeta şefkat ve merhamet dersi verdi. Darülaceze'nin koğuşlarının dahilen görünüşü İlk hediyeyi, II. Abdülhamid, on sekiz parçadan oluşan değerli eşyalarını verdi. Padişahın verdiği eşyalar: Bursa işi bir hamam takımı,ipekten bir yatak takımı, bürüncükten gömleklik helali bezler, işlemeli yastık yüzleri, sırmalı el havluları, bir seccade, iki Uşak halısı, Mekteb-i Sanayi'de yapılmış konsol ve esvap dolabı, on iki altın kaşık, beğa kaşıklar, Beykoz işi cam ma'mulat, arikulade nakışlı Türk çorapları ve eldivenler, Kürt ve Acem halıları, Kütahya işi bir çini sofra takımı, Şimkeşhane'de yapılmış sırmalı işlemeler, antika bir nargile, antika zarflı kahve fincanlar, sedefli çekmeceler, iskemleler, tavlalar. Darülaceze'nin bab-ı şefkat babı Darülaceze devlet adamları, müzisyenler, ressamlar, zamanın tüccarlarını misafir etti. Top oynarken düşüp, ayağını inciten bir çocuğa anne şefkati gibi bir sevgi gösterildi. Sadece yatacak yer ve yiyecek sağlamadı aynı zamanda sakinlerine dost oldu her zaman. Şehremaneti meclisinden Darülaceze'de kalması için gönderilen çocuklar 1895 yılında Sultan II. Abdülhamid Han tarafından kurulan, kurulduğu günden bu yana 29 bini çocuk olmak üzere toplam 72 bin kişiye şefkat yuvası olan Darülaceze; din, dil, ırk, sınıf ve cinsiyet farkı gözetmeksizin bakıma muhtaç, yaşlı, engelli insanlara, sokağa terk edilmiş kimsesiz yavrulara hizmet vermektedir.

Arama

Sultan Abdülhamid’in arşivinden fotoğraflarla Darülaceze