Selçuklu’nun başarılı veziri Nizamülmülk’ün Haşhaşilerle mücadelesi
Tarihteki en başarılı devlet adamlarından biri olan Nizamülmülk'ün Sultan Alparslan ile başlayan vezirliği, Melikşah devrinde devam etti. Büyük Selçuklu Devleti'nin askeri teşkilatlanmasını ve siyasi istikrarını; pek çok savaşın kazanılmasını ve isyanların bastırılmasını sağladı. Orduyu Orta Çağ'ın en güçlü ordusu haline getiren Nizamülmülk, Selçuklu'yu yıkmak, liderleri ortadan kaldırmak amacıyla ülkede terör havası estiren Hassan Sabbah ve fedailerine karşı büyük mücadeleler gerçekleştirdi.
Babası Ali bin İshak, Gaznelilerin Tûs vekili ve Nûkân kasabasının reisiydi. Annesini henüz bebekken kaybeden Nizamülmülk'ün eğitimiyle babası ilgilendi.
Nizamülmülk, Kur'an-ı Kerim'i hıfzını tamamladıktan sonra Halep'te, İsfahan'da, Nîşâbur'da ve Bağdat'ta hadis okudu ve bazı muhaddislerden hadis rivayet etti.
Nizamülmülk, bir süre Alparslan'ın veziri tarafından idarî hizmetlerde görevlendirildi, daha sonra onunla geçinemeyip Çağrı Bey'in yanına Merv'e gitti ve kendisinden büyük ilgi ve yakınlık gördü.
Çağrı Bey'in Nizamülmülk'ü oğlu Alparslan'a takdim ederken onu bir baba gibi kabul etmesini istediği rivayet edilir.
Nizamülmülk, idarî ve siyasî kabiliyetleriyle Alparslan'ın dikkatini çekti. Bu nedenle Alparslan, tahta geçtikten bir ay sonra Kündürî'yi azledip yerine Nizamülmülk'ü tayin etti.
Malazgirt Muharebesi hariç Alparslan'ın bütün seferlerine katılan Nizamülmülk, bu savaşların kazanılmasında ve Kutalmış'ın isyanının bastırılmasında önemli rol oynadı.
