Osmanlı’nın İlk Toplu Konutları: Akaret Sıraevleri
Bugün şehirlerimizde sıkça karşılaştığımız site yapıları Osmanlı'da sıra ev olarak tanımlanırdı. Osmanlı'nın zamanla değişen ve dönüşen şehir morfolojisinde pek çok yeni yapı türü ile beraber sıra evler de yerini almaya başladı. Peki siz, Osmanlı'nın ilk toplu konutunun, Sultan Abdülmecid döneminde yapılmış olan ve yapıldığı bölgeye şu anki ismini veren Akaret Sıraevleri olduğunu biliyor muydunuz?
▶ Osmanlı kentleri morfoloji itibarıyla farklı ve özgün bir yapıya sahiptir. Bu özgün bütünlüğün temel sebebi, yapısında barındırdığı sokak dokusuna uyumlu çıkmalar, cumbalar, çıkmaz sokaklar ve azınlık halkın yaşadığı semtler gibi karakteristik öğelerdir. Bu karateristik yapılar, Osmanlı şehrini zenginleştiren kültürel numuneler olduğu gibi aynı zamanda toplumsal bir kazanımdır.
Morfoloji: Fransızca'dan dilimize geçen kelime, yapı bilimi anlamına gelir.
Osmanlı sokakları ile ilgili içeriğimizi okumak için tıklayın
▶ On yedinci yüzyıldan sonra İstanbul'da kent içi meydanlaşma ve geometrik yapılaşma kendini daha fazla göstermeye başlar.
▶ On dokuzuncu yüzyıla gelindiğinde ise sıraev grupları özellikle İstanbul'da, kentsel konut ve mimari nitelik olarak ortaya çıkar.
https://www.instagram.com/p/CaEyqsHqTUB/
▶ Akaret ismi akar kelimesinin çoğuludur. Bugün bir semte de ismini veren Akaretler'in kökeni buradan gelir.
▶ Maçka ile Beşiktaş arasında bulunan Akaretler Sıraev Grubu, Süleyman Seba Caddesi ve Şair Nedim Caddesi'nin üçgen biçiminde birleştikleri yerde, iki yönde yayılarak dört koldan oluşur.
▶ Akaretler Sıraev Grubu, 66 parsel ve bu parseller üzerinde bulunan toplam 133 konut biriminden oluşur. Bu parseller kendi içlerinde konum ve büyüklükleri bakımından birbirlerinden küçük ayrıntılar içerir. Ancak içlerinden en karakteristik olanı, iki caddenin kesiştiği köşede konumlanan üçgen biçimli adanın köşe parselidir.
▶ Beşiktaş'tan yukarı çıkarken adeta bir heykel gibi görünen bu parseldeki birim, yapıya simgesellik imajı verir.
▶ Bu özel parselin dışında kalan parsellerin tümü, kısa kenarları yoldan cephe alan dikdörtgen biçimli ve alanları 180 m² ile 220 m² arasında değişen parsellerdir.
Parsel: Tapu ve imar yasalarına göre üzerinde tek bir yapı kurulabilecek biçimde bölümlenmiş toprak parçası.
Ada: Sokak, cadde, demiryolu, akarsu gibi doğal engeller olabileceği gibi sonradan yapılan yapay engellerle çevrilmiş olan parseller topluluğuna verilen addır.
▶ Akaretler Sıraev Grubu, İstanbul'da yapılan ilk anıtsal sıraev grubu olma özelliğini taşır ve aynı zamanda bulunduğu dönemi temsil eden en önemli konut yapısıdır.
▶ Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılması amaçlanan Akaretler Sıraev Grubu, Maçka Aziziye Camisi'ne akar olması (gelir getirmesi) amacıyla,1875 yılında inşa edilmeye başlanır.
▶ Ancak Sultan Abdülaziz'in tahtan indirilmesi sebebiyle Akaretler Sıraevleri inşa edilmesine rağmen Maçka Aziziye Camii inşa edilemez.
Sultan Abdülaziz, milletine üstün hizmetler sağlamış, orduyu dönemin en modern silahlarıyla donatarak dünyanın ikinci büyük donanması haline getirmiş bir padişahtı. Bu hizmetleri nedeniyle hedef haline geleceğini ise tahmin bile edemezdi. Abdülaziz, İngiltere ve Mason Localarının devlet içindeki muhaliflere verdiği destekle, tahttan hâl edildi. Birkaç gün sonra ise odasında bilek damarları kesilmiş olarak ölü bulundu.
