Galata tarihine yolculuk
İstanbul'da birçok tarihi yapıyı sınırları içinde bulunduran Galata, farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Bizans İmparatorluğu, Ceneviz, Osmanlı Devleti gibi birçok farklı kültür ve gelenek bu bölgede yaşamıştır. Galata, bugün tarihi yarımada içerisindeki en uğrak turizm noktalarından biridir.
🔴Haliç'in yukarı tarafında bulunan yerleşim yeri, Galata olarak adlandırılmıştır.
🔴 Haliç'e ve Boğaz girişine doğru uzanan bu yerleşim yerinin adının önceleri "incirlik" anlamına gelen Sykai olduğu bilinir.
🔴 Bu yerin İlkçağ'da Doğu Roma İmparatorluğu başkentinin on dört bölgesinden on üçüncüsü sayıldığı, sonradan Galata olarak adlandırıldığı söylenir.
🔴Daha evvel bu bölgede ağılların bulunduğu, sağılan sütlerden dolayı da "süt" anlamına gelen Grekçe Galaktos'tan geldiği belirtilir.
Başka bir görüşe göre burada Galatialı bir kişi yaşadığından "onun mahallesi" anlamında "tou galatou"dan gelir.
🔴Ortaçağ'da Galata'ya daha çok Pera denirdi. Bu ad, Osmanlı devrinin ortalarında yavaş yavaş yukarılara doğru kaydırılarak Beyoğlu semtinin yabancılar tarafından kullanılan ismi oldu.
🔴Galata, Bizans devrinde az sayıda eve ve birkaç kiliseye sahipti. 13. yüzyılda Asya'dan gelen ve Karadeniz'e geçen ticaret yolunu ellerinde tutan İtalyan Cenovalılar, Galata'ya yerleşti. Bizans'ın bütün direnişine rağmen buraya hakim olan Cenovalılar kolonilerinin etrafını gittikçe genişletti.
🔴 Galata, Ortaçağ sonlarına doğru Doğu Akdeniz'in en önemli ticaret merkezlerinden ve depolarından biri oldu. Geçen yıllar boyunca buraya başta Cenovalılar olmak üzere batılı tüccarlar yerleşmişti.
🔴 Katolik Hıristiyanların bölgeye hakim olmalarıyla birlikte surların içinde kiliseler ve manastırlar kuruldu.
Çeşitli Katolik tarikatlarına ait büyük manastırlar ve kiliseler, Osmanlı medeniyetinin hoşgörüsünün bir örneği olarak asırlar boyunca yaşatıldı.
🔴Bölgeyi çeviren surların en yukarıdaki ucunda, Haliç'e ve denize hakim bir noktada, Galata Kulesi denilen bir başkule inşa edildi.
🔴 Aynı zamanda surun içinde, yerleşim yerini bölen perde duvarlar da inşa edildi.
Galata surları, İstanbul'un fethine kadar Cenovalılar tarafından devamlı olarak büyütüldü.
🔴Cenovalılar, yerleşim yerinin ortasında idare merkezi olarak bir de saray yaptırdı.
🔴 Palazzo Comminale isimli saray 20. yüzyılın başlarına kadar ayakta kalabildi.
🔴1 Haziran 1453'te II. Mehmed'in bir ahdnâme ile teslim aldığı Galata'da nüfusun büyük bölümü ile yapılar Osmanlı idaresine geçti.
🔴 İstanbul'un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet, halkı Hıristiyan olan bu Cenova koloni şehrine hukuk bakımından bazı haklar tanımakla birlikte bölgenin Türkleşmesi için çalışmalar yaptı. Kasabanın değişik mahallerinde küçük mahalle mescidleri vakfedildi.
1455 Osmanlı nüfus sayımına göre, Galata'da gayrimüslim nüfus üç kategoriye ayrılmıştı: Birincisi, kente geçici olarak gelmiş Cenevizli ve Venedikli tüccar; ikincisi, Osmanlı uyruğu tabiyeti altına geçen yerli Cenevizliler; üçüncüsü Ceneviz döneminde yerleşmiş Rumlar, Yahudiler ve Ermeniler.
🔴 Galata, 20. yüzyılın ortalarına gelinceye kadar kozmopolit karakterini pek fazla değiştirmedi.
🔴 Çeşitli milletlerin bir arada yaşadığı Osmanlı devri Galatasının birçok yapısı korunarak günümüze kadar gelebildi.
🔴 15. yüzyılın sonlarında İspanya'dan kaçıp Osmanlı Devleti'ne sığınan Müslüman Arapların Galata bölgesine yerleştirilmesinden sonra, mahallelerindeki kiliseden camiye çevrilen yapı, Arap Camii olarak tanındı.
İstanbul'u kuşatan Arap kumandanlar tarafından inşa edilen, daha sonra kiliseye çevrilen, Fatih Sultan Mehmet'in fethinin ardından da tekrar aslına dönüştürülen Arap Camii, ezanın İstanbul semalarında yankılandığı ilk cami olarak biliniyor.
🔴 Galata'nın en eski mescitlerinden Yazıcı Mescidi de yüzyılı aşkın bir süredir harabe halinde durduktan sonra yakın tarihlerde ihya edildi.
🔴 Pargalı İbrahim Paşa Mescidi, Kılıçali Paşa Camii kozmopolit Galata'ya Türk medeniyetinin damgasını vuran en önemli eserlerdir.
🔴 Galata'nın Türk karakteri, Osmanlı dönemi içinde kozmopolit bir topluluk ile kaynaşan Müslümanların çokluğu ile belli olmaktadır. Ancak 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren semt, yeni bir şehirleşmenin merkezi oldu ve değişik bir görünüme büründü.
🔴 Yirminci yüzyılın ilk yarısının başlarında bir İngiliz tarafından Galata "Avrupa'yı Asya'ya bağlar" şeklinde anlatıldı.
Burada İngiliz yazarın kastettiği o yıllarda Galata'nın bir Avrupa şehri görünümünde olması, karşısındaki İstanbul'un ise bir doğu şehri karakterinde olmasıdır.
