Eyyubi ailesinin hatunları

EYYUBİLER

🔸 Eyyubiler, Ortadoğu, Mısır, Hicaz, Yemen ve Kuzey Afrika'da 1171-1462 yılları arasında yaklaşık üç asır hüküm süren Türk devletidir.

🔸 Türk-İslam tarihi açısından önemli bir yere sahip olan bu devlet, Türkiye Selçukluları, Artuklular, Begteginliler ve Zengiler gibi soydaşlarıyla evlilik yoluyla akrabalık bağı kurmuşlardır.

🔸 Kadınlar, yönetimde üstlendiği görevler bakımından oldukça önemli bir konuma sahiptir. Özellikle mimari eserler ile devlete katkı sağlayan hanedan kadınları tarihe yön vermişlerdir.

İSMETÜDDİN AMİNE BİNT ÜNER

🔸 Eyyubi ailesi hanımlarından İsmet Hatun, Dımaşk naibi Muinüddin Üner'in kızı olarak 1132 yılında dünyaya gelir. 1147 yılında Dımaşk ve Halep atabegi Nureddin Mahmut Zengi ile evlenir. Bir kız, bir erkek olmak üzere iki çocukları olur.

🔸 Nureddin Zengi'nin vefatının ardından yerine on bir yaşındaki oğlu el-Melikü's Salih İsmail geçer. Eyyubiler hanedanının kurucusu ve ilk hükümdarı olan Sultan Selahaddin Eyyubi, bölgeyi hakimiyeti altına aldıktan sonra İsmet Hatun'la evlenmek ister.

◽ Vav TV'de yayınlanan Yön Veren Kadınlar programında konuşan Dr. Mahmut Recep Keleş, bu evliliğin Zengiler ve Eyyübiler arasında birlik sağladığını söyledi: "Bunun nedeni İsmet Hatun'un özellikle hem hayırsever tarafının oluşu hem de o dönemdeki hanedanlar arasındaki evliliklerin siyasi evlilikler olmasıdır."

Altuncan'dan Seferiye'ye Büyük Selçuklu Hatunları

🔸 Çok sayıda vakfı, medreseleri bulunan İsmet Hatun insanlığa hizmet adına birçok eser yaptırır. Banyas nehri kıyısında iki hangah inşa ettirir. Hatta Dımaşk'ta yaptırdığı hangah*, onun ismi ile anılır.

🔸 İsmet Hatun, ibadetine oldukça düşkündür. Geceleri teheccüt namazını kılmak için uyanamadığında çok üzülür. Öyle ki gece namazı kılmak isteyenleri uyandırmak için davul çaldırmak ister.

Hangah*
Dervişlerin sohbet ve zikir için toplandıkları, bazen inzivaya çekildikleri mekanlar.

🔸 Şam'da ortaya çıkan ve çok sayıda insanın ölümüne de neden olan veba salgınında vefat eder.

◽ Keleş meseleye dair şu ifadeleri kullandı:

"Selahaddin Eyyübi de Harran'da çok ağır hasta. Selahaddin Eyyübi, İsmet Hatun'u o kadar çok seviyor ki mektuplaşıyorlar. Siyasi bir evliliğin çok ötesinde. Ölümünü gizliyorlar Selahaddin Eyyübi'den. Çünkü hasta, gönlü hüsrana düşerse daha da artar diye İsmet Hatun'un ölümünü gizliyorlar."

DAYFE HATUN

🔸 Siyasi anlamda Eyyubi Devleti'ne yön veren Dayfe Hatun, Selahaddin Eyyubi'nin kardeşi El Melikül Adil'in kızı olarak 1186 yılında Halep'te doğar.

◽ Keleş, Dayfe Hatun'un doğumu hakkında şunları anlattı: "El Melikül Adil'in o sırada misafirleri falan var. Yiyorlar, içiyorlar, muhabbet ediyorlar, o sırada kız çocuğu dünyaya geliyor. İsmini ne koyalım? Konuk, misafir anlamındaki Dayfe ismini koyuyorlar."

🔸 Dayfe Hatun, amcası Selahaddin Eyyubi'nin oğlu Halep meliki ez-Zahir ile evlenir. Ez-Zahir daha önce Dayfe'nin kardeşi Gaziye ile evlidir. Ancak Gaziye'nin vefatından sonra Dayfe'ye iki kez talip olur. Kızlarına büyük ehemmiyet veren Adil, yeğeninin isteğini ilkinde geri çevirir, ikincisinde kabul eder. Bu evlilikten el-Aziz dünyaya gelir.

Eski Türklerde Terken unvanı

🔸 1216 yılında Zahir'in ölümü üzerine Halep hükümdarlığına oğlu el-Aziz, ardından torunu en-Nasır geçer. Halep'i yönetemeyecek yaşta olan oğlu ve sonrasında torunu adına Dayfe, iki kez naibe sıfatıyla Haleb'in yönetimini üstlenir.

🔸 Babasının idareciliği ve eşinin hükümdarlığından çok şey öğrenen Dayfe Hatun, yöneticilik konusunda oldukça mahir, iktidarı güçlü bir hanımdır.

◽ Dayfe Hatun'un hükümdarlığından bahseden Keleş, onun Eyyübiler döneminin bilge kadın hükümdarı olduğunu belirtti: "Kahire'de Necmettin Eyüp ve II. Adil arasında ciddi bir savaş söz konusu. Daha sonra da Memlukler var. Burada Dayfe Hatun'un tecrübesini görüyoruz. Dayfe Hatun, diğer hanedan üyeleri ile tarafsız ve dengeli bir siyaset güdüyor. Bir tarafın halası oluyor yani Adil'in çocuklarının halası oluyor. Kendisi aslında Adil'in soyundan gelmesine rağmen Selahaddin Eyyubi'nin de soyunu devam ettiren Dayfe Hatun. Siyasi çekişmelere dahil olmuyor."