Altuncan’dan Seferiye’ye Büyük Selçuklu Hatunları
Selçuklu, büyük Türk devletlerinden biri olarak tarih sahnesinde yerini alırken bu köklü devletin oluşması ve ayakta kalmasındaki en önemli etkenlerden biri "hatunlardı". Çağrı Bey kızı Arslan Hatice, Tuğrul Bey eşi Altuncan Hatun ve daha niceleri yönetimde söz sahibi olarak büyük fedakarlıklarda bulundular.
SELÇUKLU DEVLETİ
🔸 Türk tarihinin en büyük devletlerinden olan Selçuklu, coğrafya itibari ile Türkmenistan'ın güneyinde, Horosan'ın kuzey kısmı olan Merv'de 1040 tarihinde kurulur ve 1157'ye kadar hüküm sürer.
🔸 Devletin kurucusu olmamalarına rağmen Tuğrul ve Çağrı Bey, Selçuklu Devleti'nin atası olarak kabul edilir. Devleti asıl kuranlar ise onların torunlarıdır.
🔸 Bir çatı devleti olan Büyük Selçuklu, kendisine bağlı dört ayrı küçük devletten oluşur. Bunlar Kirman'da kurulan Kirman, Suriye-Filistin, Türkiye ve Irak Selçuklularıdır.
SELÇUKLULARDA EVLİLİK
🔸 Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluş tarihinden itibaren kadınlar, sosyal ve siyasi hayatta önemli bir yere sahiptir.
🔸 Selçuklu hanımları, başta Abbasiler olmak üzere İran'da bulunan Kakuyili, Gazneliler, Karahanlılar gibi farklı hanedanlara, gerek diplomatik unsur açısından gerek devlet bekası uğruna evlilikler gerçekleştirir.
ARSLAN HATİCE
🔸 Çağrı Bey'in kızı Arslan Hatice, Abbasi Halifesi Kaim Biemrillah ile evlendi. Abbasi sarayındaki ilk Selçuklu gelinidir. İki hanedan arasında bağ kurmak niyetiyle gerçekleştirilen bu evlilik, siyasi amaç taşır.
🔸 Arslan Hatice, her ne kadar Müslüman ve Sünni bir devletin kızı olsa da Türk geleneklerine karşı bağı nedeniyle Abbasi kültürüne, halifenin yaşayış şekline uyum sağlamakta güçlük çeker. Kaynaklarda bu nedenle sarayda çok rahat olmadığı yönünde görüşler bulunur.
🔸 Türk geleneğinden gelen yas tutma gibi bazı uygulamaları saraya taşıyan Arslan Hatice, Tuğrul Bey ve Alparslan'ın vefatı sonrasında bir Türk yas tutma geleneği olan 7 gün boyunca toprağa oturma eylemini gerçekleştirmek ister. Halife, Hatice'nin bu geleneği üç gün sürdürmesine izin verir.
🔸 Vav TV'de yayınlanan Yön Veren Kadınlar programında konuşan Prof. Dr. Cihan Piyadeoğlu, konu ile ilgili şunları söyler:
"Bağdat'ta halifenin sarayına geçtikten sonraki süreçte muhtemelen evlilik iyi gitmiyor ki, Tuğrul Bey'in 1063 yılında Rey'e dönüş yolculuğu sırasında eşi ile birlikte Arslan Hatice'nin de onunla birlikte Rey'e döndüğünü görüyoruz. Sıkıntılı bir süreç var. Halife ile arasının iyi olmadığını tahmin ediyoruz biz."
🔸 Rey'e döndükten sonraki süreçte Tuğrul Bey vefat eder ve Alparslan tahta geçer. Abbasi hilafeti ile diyaloğun tesis edilmesi noktasında Alparslan, kız kardeşini tekrar Bağdat'a gönderir.
🔸 Arslan Hatice, bu noktada Selçuklu tarihine yön veren bir elçi görevi de üstlenmiş olur. Devletin lehine neticelere ulaşmak için faaliyetlerde bulunur.
🔸 Kaynaklara göre Alparslan'ın öldüğü 1072 yılına kadar Bağdat'ta kalan Arslan Hatice, tekrar Rey'e döner. Bu süreçte Halife ile ayrı kalsalar da boşanmazlar. 1076'da eşinin vefatından bir yıl sonra Hatice, Kakuyililerden Ali ile evlenir.
