Selçuklu şehrinin özellikleri
Türk tarihinin büyük devletlerinden biri olarak kabul edilen Selçuklular, kurdukları şehirlerde mimari ve kültürel özelliklerini yansıtırlar. İslami çizgilerin ön planda olduğu kentler, Osmanlı'nın da alt yapısını oluşturur. İran bölgesinde inşa edilmeye başlanan Selçuklu şehirleri, Anadolu'ya yayılarak Fars-Arap-Türk kültürünü harmanladı. İşte Büyük Selçuklu şehirlerinden ön plana çıkanlar...
Selçukluların şehir politikaları
🔷 Fetih ruhuna sahip Selçuklular, Muş'ta yapılan Malazgirt Savaşı'ndan hemen sonra İzmir'e kadar ulaşırlar. Aynı yıl Kudüs'ü fethettiler. Bir taraftan Suriye'ye ilerlerken diğer taraftan Anadolu'ya yönelirler. Gittiklere yerlerde kendilerine has yapılar inşa ederek şehirler kurarlar.
🔷 Şehrin merkezinde yönetici yaşar. Çarşı, tam merkezde bulunur. Gürültü ve kokuya sebep olabilecek mesleklere ait dükkanlar, kentin dışında tutulur.
Şehirdeki çıkmaz sokaklar
🔷 Selçuklu şehirlerinde bulunan çıkmaz sokaklar, mahalle kültürünün önemli bir parçasıdır.
◾Sokaklara kimin girip çıkacağını kontrol etmek, çocukların güvenliğini sağlamak ve mahalle kültürü oluşturmak için çıkmaz bir sokak oluşturulur. Kadınlar gece ve gündüz boyunca rahatlıkla çıkmaz sokakta dışarı çıkabilir.
🔷 Günümüzde hala var olan çıkmaz sokaklardaki insanların çok eskiden beri orada oturduğu ve komşuluk bağlarının çok kuvvetli olduğu görülür.
Şehrin dini meydanı: Namazgah
🔷 Selçuklu şehirlerinin önemli yapılarından biri de namazgahlardır. Bu yapılar surlarının dışında, yolcuların, seyyahların ibadet etmeleri için yapılmış ibadet mekanıdır.
🔷 Bayram namazları burada kılınır. Sultan, devlet erkanı ve halk namazgahta toplanır, bayram namazını kılar. Yağmur duasının da yine namazgâhta yapıldığı görülür.
◾ Selçuklulardan günümüze kadar gelen pek çok namazgah vardır.
Şehrin vazgeçilmezi: Ulu camiler
🔷 Şehrin genelde tam merkezinde yer alan ulu camiler aynı zamanda fethin sembolüdür. Cami-i Kebir, Fatih Camii, Fetih Camii olarak da adlandırılan bu yapılar, şehrin nüfusunun tespit edilmesinde de büyük rol oynar.
🔷En büyük cami olmasından dolayı cuma namazları buralarda eda edilir. Dini özelliklerinin ötesinde ticaretten sosyal hayata kadar hayatın merkezi noktasıdır.
Türk şehrinin mührü: Çift başlı kartal
🔷 İslam'dan önce daha çok rastlanan çift başlı kartal motifi, Türk şehirlerinin girişlerine işlenir. Kartal, güç, kuvvet ve yüceliği temsil eder. Motifine manevi bir anlam yükleyen Türkler, kartalın kendilerini düşman saldırısından, nazardan ve birçok kötülükten kurtacağına inanırlar.
🔷 Surlara, cami ve medreselere, saraylara; koruyucu ve hakimiyet sembolü olarak çift başlı kartal motiflerini yerleştirirler. Selçuklu bayrağında mavi zemin üzerine çift başlı kartal yer alır.
