Arama
Sanat tarihinin büyük birliği: Osmanlı Ressamlar Cemiyeti
Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, özellikle resim ve sanat sorunları üzerine düşünce üretmiş ve dönemin kanunlarının verdiği haklarla kurulmuş, dernek statüsündeki ilk sanatçı örgütüydü. Türk resim sanatının kurumlaşma ve çağdaşlaşma çabalarının 'erken dönemi'ni temsil eden bir sanatçı hareketiydi. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti'nin plastik sanatlar tarihimizdeki asıl önemi devlet eliyle kurulmamış ilk bağımsız sanatçı grubu olmasıydı ve bağımsızlığı düşünsel yapısına yansımıştı. Yani topluma sanatı ve sanatçıyı sevdirme mücadelesi içerisindeydi. Cemiyet, bir zaman sonra fonksiyonunu yitirdi ve misyonunu tamamlayarak sanat tarihindeki yerini aldı.
Sultan İkinci Mahmut, özellikle 1826 yılında Yeniçeri Ocağı'nı kaldırdıktan sonra Osmanlı tarihinin en köklü reform hareketlerini başlatmıştı. İkinci Mahmut'un çeşitli alanlardaki yenilik hareketleri içinde sanat da önemle yer aldı. Sultan, yabancı ressamlara portrelerini yaptırmış, üzerinde portresi olan sikkeler bastırmıştı. Hatta yaptırdığı resimlerini çeşitli okullara ve resmi dairelere astırmıştır.
Osmanlı sultanlarının hediye verme geleneği içinde böylelikle resim de yer aldı. İkinci Mahmut'un "Tasviri-i Hümayun" olarak adlandırılan bu resimlerini yerli ve yabancı çok sayıda kişiye armağan ettiği biliniyor.
Osmanlı-Türk toplumunun batılılaşma hareketlerinin simgesi olan İkinci Mahmut, çeşitli alanlarda yaptığı yenilik hareketlerine simge olarak da gelenekseli ve eskiyi temsil eden Topkapı Sarayı'ndan, değişmeyi ve yeniyi temsil eden Dolmabahçe Sarayı'na taşımakla yapmıştı.
Eğitim programında resim derslerinin yer aldığı ilk Türk eğitim kurumu olan Mühendishane-i Berri-i Hümayun ile başlayan ve 1883'te Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi'nin açılmasıyla tamamlanan kısa dönem, batılı anlamdaki Türk resminin hazırlık aşamasıdır.
Sultan III. Selim'in sosyo-kültürel yenilik hareketleri kapsamında yurda giren batı anlayışındaki resmin Türk eğitim ve kültür hayatına adaptasyonu, eskiden sanıldığı gibi sadece Sultan'ın çevresinde gelişen sınırlı heyecanlara bağlı olmadı.
Hatta 1795 yılında öğretime başlayan Mühendishane-i Berri-i Hümayun'un açılışında, okulun amacı, kadrosu, yönetim şekli, ders programları vb. konular, bir kanun maddesi ile hükme bağlanmıştı. Okulun sadece ilk sınıfında mevcut olan resim dersleri bu kanunda şu şekilde açıklandı: "Sınıf-ı rabi şakirdanı resmi-i hatt ve imla ve erkam ve san'at-ı ressamiye ve bazen Arabiyat ve mukaddemat-ı hendese ve hesap ve ba'de françe lisanı taallüm eylemek..."
Mühendishane-i Berri-i Hümayun'dan sonra Mühendishane-i Bahri-i Hümayun, İkinci Mahmud döneminde de Mekteb-i Tıbbiye ve Mekteb-i Harbiye açılmış ve serbest resim dersleri bu okulların programlarında yer almıştı.
Özellikle 1845 yılına gelindiğinde, Harbiye'nin, Avrupa'daki benzerlerinin eğitim-öğretim düzeyine çıkarılması için Mekteb-i Fünun-u İdadiye ve Mekteb-i Umum-u Harbiye olarak ikiye ayrılması ile diğer meslek dersleri yanı şıra resim dersleri de geliştirilmiş ve yaygınlaştırılmış oldu.