Arama
Kubbetü’l İslam şehirleri
Kubbetü'l İslam, dünyada sadece üç şehre verilen bir unvandır. Bitlis sınırları içinde bulunan Ahlat, Afganistan'ın Belh şehri ve Özbekistan'ın incisi Buhara, Büyük Selçuklular devrinde bu tabirle adlandırılmış; bu şehirler dönemin ilim, din, kültür ve sanat kültür merkezleri olarak ön plana çıkmışlardı.
Kubbetü'l İslam şehri olarak bilinen Ahlat, Van gölünün kuzeybatı kıyısında bulunur. Mezar abideleriyle meşhur tarihi bir şehir olan Ahlat, bugün Bitlis sınırları içinde yer alır.
Ahlat, Urartulardan Osmanlılara kadar çeşitli devlet ve hanedanların idaresinde kaldı. Ahlat'ın en eski sakinleri Urartulardı ve buraya Halads adını vermişlerdi. Ermeniler Şaleat, Süryânîler Kelath, Araplar Hılât, İranlılar ve Türkler ise Ahlat demişlerdi.
Ahlat, İslam'ın ikinci halifesi Hz. Ömer döneminde fethedildi ve İslam devletinin himayesine girdi. Türkler Anadolu'ya geldiklerinde Ahlat dışındaki Van, Erciş, Malazgirt, Bargiri gibi bölgedeki şehirlerin hepsi Bizans İmparatorluğu'nun elindeydi.
Selçuklular döneminde Anadolu'ya yönelik akın ve fetih hareketlerinde Ahlat, bir üs olarak kullanıldı. 1071'de Alparslan, Ahlat üzerinden Malazgirt'e giderek burayı kolayca fethetmişti.
12. yüzyılda Ahlatşahlar hanedanının başkenti olan Ahlat, İslam dünyasının en büyük şehirlerinden biri oldu ve tarihinin en parlak dönemini yaşadı. Şehrin gelişmesinde ticaretin payı büyüktü.
Siyasi istikrar ve ticaretin gelişmesi ile Ahlat'ta ilim, sanat ve kültürde de ilerlemeler sağlandı. Pek çok âlimin yetiştiği bu şehir aynı zamanda büyük bir zenginliğe kavuştu ve İldeniz'in oğlu Atabeg Cihan Pehlivan, Selâhaddîn-i Eyyûbî ve Erzurum Meliki Tuğrul Şah gibi birçok hükümdarda oraya sahip olma arzusu uyandırdı.
1229'da Celâleddin Hârizmşah'ın şehri kuşatması nedeniyle pek çok kişi açlıktan öldü, halkın büyük bir kısmı da şehri terk ederek sağa sola dağıldı. Üç gün boyunca görülmemiş biçimde yağmalanan şehir, bu felaketten birkaç yıl sonra başlayan Moğol istilası sebebiyle eski önemini kaybetti ve metruk bir şehir haline geldi.
Daha sonra Safevi hakimiyeti altındaki Ahlat, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlılar birkaç yıl sonra Ahlat için göl kıyısında yeni bir hisar inşa ettiler ve yeni Ahlat şehri burada kurulmuş oldu.
Günümüzde Ahlat'ta tarihî ve mimari değeri olan altı kümbet, üç mescid ve bir kale vardır. Ahlat özellikle sanat değeri yüksek mezar taşlarıyla meşhurdur. Kitabeleri okunan mezar taşlarından dördü Ahlatşahlar, sekizi Eyyûbîler, elli dördü Moğollar, dördü Bitlis hâkimleri, dördü de Safevîler devrine aittir.
UNESCO Dünya Kültür Mirası geçici listesindeki dünyanın en büyük Türk İslam Mezarlığı olma özelliğini taşıyan Selçuklu Meydan Mezarlığı, Ahlat'ta bulunur. Geçtiğimiz Ağustos'ta Malazgirt Zaferi'nin 949. yıl dönümü dolayısıyla Ahlat'ta pek çok etkinlik düzenlenmiş, etkinliklere Başkan Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere pek çok bakan katılmıştı.