Dersaadet'in asırlara şahitlik eden saat kuleleri
Şehrin en yoğun olduğu, en kalabalık semtlerinde bütün heybeti ile duran, günlük koşturmacası içerisinde insanların gölgesinde durup bir dakika soluklandığı, randevuların saat kulelerine göre verildiği, yön tarifi saat kulelerine göre yapıldığı, önünde durup hatıra fotoğraflarının çekildiği, namaz saatine ne kadar zaman kaldığını görüp hazırlanmalarını sağlayan, saati göstermek dışında yangınlarda çan çalıp ahaliye haber veren, barometre olarak kullanılan, hava durumu hakkında bilgi veren saat kulelerini İstanbul özelinde sizler için derledik.
Kaynaklarda, ilk saat kulesinin Strasbourg Katedrali'nde inşa edildiği geçiyor. Bizde ise saat kulesi, Osmanlı zamanında, özellikle II. Abdülhamit zamanında oldukça yaygınlaşıyor, öyle ki, bu dönemde 144 saat kulesi yaptırılmış, bunlardan 72 tanesi sınırlarımız dışında kalmış, 20 tanesi zamana, yerel yöneticilere yenik düşmüş, yalnızca 52 tanesi halen ayakta durmaktadır. Anadolu'nun pek çok şehrinde Osmanlı saat kulesine rastlamak bu yüzden hala mümkün. Osmanlı'nın başkenti İstanbul, zamanında tam dört tane saat kulesi ile taçlandırılmış.
-TOPHANE SAAT KULESİ
Eski fotoğraflarından Tophane Rıhtımı'nda deniz kenarında olduğu görülen kule, denizin doldurulması sonrasında, gümrük alanının yüksek duvarlarının arkasında kalmıştır. Giriş katındaki Sultan Abdülmecit'in tuğrası üzerindeki kitabe 1848-49 tarihini göstermektedir. Neoklasik tarzda yapılan kule 15 m. uzunluğundadır.
Kare kesitli katlarla yukarı doğru kademeli olarak daralan yapı, en tepedeki saatli bölümle birlikte dört kat olarak inşa edilmiştir. Zemin kat, cepheden bağımlı olmadan köşelere yerleştirilmiş dörder kolonla kuşatılmıştır. Dor üslubundaki kolonlar arasına, her cephede, yüksek ve yuvarlak kemerli kapılar açılmıştır. Dışarı taşkın kilit taşları üzerinde palmet motifleri yer alır. Denize bakan kapısının üzerinde yıpranmış bir Abdülmecit arması bulunmaktadır. Zemin kat ile birinci katı bir triglif-metop frizi ayırır. Kulenin birinci katı, köşelerde iyon başlıklı yivli pilastrlarla donatılmıştır. Pencerelerde, profilli konsollarla taşınan, düz bir lento üzerine açılmış, basık yuvarlak, ayna kısmı boş, barok görünümlü kemerler kullanılmıştır.
İkinci kat, köşelerde çerçeveler içine alınmış çelenkler ve bitkisel süslemelerle hareketlendirilmiştir. İki yandan pilastrlarla sınırlanan pencereleri, yuvarlak kemerlidir ve üzengileri palmet motifleriyle tezyin edilmiştir. İnce saçak bölümünü ufak konsollar taşımaktadır. Son katta her cephede, girland içine alınmış, daire biçimli, Zenith marka saatler vardır. Kurşun kaplı bir beşik tonozla örtülü saatli bölüm, köşelerde "S" kıvrımlı desteklerle kuşatılmıştır.
Köşelerdeki küre biçimli taşlar, daha büyük boyutlarda zemin kattaki kapı önlerinde de bulunmaktadır. Saat Kulesinin üzerinde uzunca bir sancak direği vardır. 1913'de geçirdiği yangından sonra uzun bir süre harap durumda kalan ve bir süre depo olarak kullanılan kule, 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansının desteğiyle restore edilmiş ve bugünkü görünümüne kavuşmuştur.
-DOLMABAHÇE SAAT KULESİ
Bezmi Âlem Valide Sultan Camii ile Dolmabahçe Sarayı'nın Saltanat Kapısı arasında yer alır. 1890-1895 yılları arasında, Sultan II. Abdülhamit tarafından mimar Sarkis Balyan'a yaptırılan saat kulesi, 1.210.550 kuruşa mal olmuştur.
