Arama
Baş üstünde taşınan gelenek: Türkistan Başlıkları
Geleneksel kıyafetlerimiz kültürümüzü ve medeniyetimizi yansıtan en önemli unsurlardandır. Giyimin mühim bir parçası olan başlıklar da bu yansımanın tamamlayıcı öğesidir. Türkistan coğrafyasında varlığını sürdüren başlık geleneği, toplumdaki erkek ve kadınların sosyal hayatını, medeni durumunu ve statüsünü ifade eden kültürel bir miras olarak öne çıkar.
Takıya
🔸 Kırgızistan'da yaşayan kızların başlık serüveni küçük yaşlarda başlar. Titizlikle yapılan bu başlıkları, Kırgız kadınları kimseye vermez. Yüksek yerlerde muhafaza ederler çünkü başlıkları kutsal olarak addederler.
🔸 Kız çocuklarının örgülü saçlarına ilk defa takılacak olan bu başlığı takan kimse sıradan biri olmaz, toplumca itibar gören ve çocukları olan bir kadındır. Bunun nedeni ise ilerde o kızın da başlığını takan kadın gibi itibar görmesi ailenin en büyük arzusudur.
Tatarların günlük hayattaki tezahürleri: Maniler
🔸 "Saflığın ve temizliğin kaybolmasın." duaları eşliğinde başlık takılır. Bu olay törenle gerçekleştirilirken, takıyayı takan kadına ikramlar ve hediyeler verili, dualarla uğurlanır.
🔸Takıya çoğunlukla beyaz renktir. Bunun neden, beyaz "saflığın ve masumiyetin sembolü" inanışıdır.
Yavuz Bülent Bâkiler'den milli şuurumuzu uyandıracak 40 alıntı
Ükü Topu
🔸 "Ükü", Kırgız Türkçesi'nde "baykuş" anlamına gelmektedir. Baykuştan alınan kanat ve kuyruk tüyleri şapkaya takılır. Böylece başlığın adı ükü topu olur.
🔸 Takıya ile başlayan başlık serüveni ükü topunu takmaları ile devam eder. Ükü topu evlilik çağına gelmiş fakat hala bekâr olan kızların taktığı bir başlıktır.
🔸 Şapkaya takılan adedince tüy kızın, ailenin kaçıncı çocuğu olduğunu gösterir. Kırmızı, mavi ve yeşilden yapılan başlıkların üzerinde bulunan boncuklar ailenin statüsünü ve zenginliğini temsil eder.
Şökülö
🔸 Nişanlanan genç kıza, damat tarafının hazırlamış olduğu Şökülö adında bir başlık takılır. Nikâh başlığı olarak da anılan şökülö, tepesinde tüylerin olduğu, huni şeklindeki başlık boncuklarla süslenir. Kırgız başlıkların genelinde olduğu gibi şökülö üzerindeki boncuklar, zenginliği ve statüyü ifade eder.
Eleçek
🔸 Nişanlanan genç kızların düğün günü geldiğinde şökülö çıkarılır ve yerine eleçek takılır. Bu başlık süt kadar beyaz olan kumaş kullanılarak yapılır. Eskilerde 40 metrelik bir kumaştan yapılan bu başlık, günümüzde sadece 7 metrelik bir kumaş kullanılarak yapılır.
🔸 Eleçekler, Kırgız kadınlarının ayrılmaz bir parçasıdır. Evlendikleri gün başlarına taktıkları bu örtüleri, öldükleri güne kadar çıkarmazlar.
🔸 Eleçek, yeri geldiğinde başı üstünde taşıyan kadının kefeni olurken yeri geldiğinde ise doğan bebeğin kundağı olur. Eskiden göçebe hayat süren Kırgızların, yaralarını sarmak için kullandıkları bir sargı bezi işlevi gördüğünü de biliriz.