Ayasofya'nın gizli tünelleri
Ayasofya'nın yeni keşfedilen dehlizleri, tünelleri, mahzenleri ve yer altı mezar yapıları, yer üstünde olduğu kadar altında da derin bir geçmiş barındırdığını gözler önüne seriyor. Yapının altında ve etrafında toplam uzunluğu yaklaşık bir kilometreyi bulan tüneller, herkes için yeni bir heyecan uyandırdı.
▶ Sanat ve mimarlık tarihi bakımından dünyanın önde gelen yapılarından biri olarak kabul edilen Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi'nde, camiyle ilişkisi ve bağlantısı olan yer altı yapıları olarak tüneller, mahzenler, 3 odalı yer altı mezarı ve dehlizler keşfedildi.
▶ İlk yapımı, Fatih'in İstanbul'u fethetmesinin asırlar öncesine, Hristiyanlığın yeni yayıldığı sürece uzanan Ulu Mabed aynı bölgede 3 kez inşa edildi. Yeni keşfedilen mekanlar fethin sembolü Ayasofya'da merak uyandıracak pek çok gizemli yerin bulunduğuna da işaret ediyor.
Hagia Sophia'nın Ayasofya Camii'ne dönüşümü
▶ 1485 yıldır ayakta duran eseri havalandırarak rutubetten koruyan yer altı tünelleri ve menfezler, 2 yıl önce yapılan araştırmayla mimari olarak tam anlamıyla belgelenmişti. Bu süreden sonra devam eden çalışmalar sayesinde menfezler büyük oranda temizlenerek boşaltıldı.
▶ Yaklaşık 1 kilometreyi bulan tünel ve menfezler 3 boyutlu olarak kayda alınırken, caminin yanında ve altında en büyük yer altı yapılarının da yer aldığı araştırmalar sonucunda gün yüzüne çıktı.
▶ Aynı yerde 3 kez inşa edildiğini bilinen Ayasofya'nın bugüne kadar gelen yapısı 532 yılında başlayıp 537 yılında tamamlanan halidir.
▶ Bahsettiğimiz üçüncü Ayasofya, yakılarak yıkılmış önceki ahşap çatılı yapılardan farklı olarak, ana mekan, 4 payenin taşıdığı 4 kemer üzerinde, tuğla ile o zamana kadarki en büyük kubbe ve onu 2 yönden destekleyen 2 yarım kubbe ile örtülmüştü.
Paye ne demektir?
Yapıları uzun süre ayakta kalmasını sağlayan destek türü.
▶ Ayasofya'nın kuzeydoğu cephesinin hemen önünde yer alan mezar yapısı yerin 4 metre altında yer alıyor. 'Hipoje' olarak bilinen bu yapı, Ayasofya'nın inşası sırasında yapılmış olan bir yer altyapısı olmamakla beraber,tarihi M.S. 4. yüzyıla uzanan bir yer altı mezar yapısıdır.
▶ Bu yapı ayrıca Ayasofya civarında bulunabilmiş en eski mimari eserdir. Yer altı yapısı sonradan yeniden işlevlendirilmek adına iki ucundan birer menfez bağlanarak diğer yer altı yapılarıyla ilişkili hale getirilmiştir.
▶ 'Hipoje'den 1946 yılından beri yürütülen temizleme çalışması kapsamında yaklaşık 4 tona yakın moloz ve çamur tahliye edildi.
▶ Çalışmaların daha uzun vadeli bir arkeolojik çalışma sürecinde, Ayasofya'nın diğer yer altı yapılarını da kapsayacak şekilde devam ettirilmesi yer altında saklı kalan tarihin izlerinin görülmeye devam etmesine olanak sağlayacak.
