Arama
Sultan Abdülhamid'in Şeyhülislam olarak görevlendirdiği Abdullah Quilliam kimdir?
Abdullah Quilliam İngiltere'deki ilk caminin ve İslami merkezin kurucusu olarak bilinir. Müslüman olduktan sonra İngiltere'de İslam'ın yükselmesinde etkili oldu; yaptığı çalışmalar ile ömrünün büyük bir çoğunluğunu İslamiyet'i yaymak için geçirdi. Panislamizm düşüncesini benimsedi ve Müslümanların Osmanlı sultanına biat etmesiyle İslam birliğinin gerçekleşeceğine inandı. 1932 yılında vefat eden, yaptıklarıyla İngiliz Müslümanları için örnek olan Şeyh Abdullah Quilliam hakkında bilgileri derledik.
Müslüman olduktan sonra İslam'ın İngiltere'de yükselmesini sağlayan, ülkedeki ilk camiyi inşa eden, Sultan 2. Abdülhamid'in Britanya ve adalarından sorumlu Şeyhülislam olarak görevlendirdiği Şeyh Abdullah Quilliam, yaptıklarıyla İngiliz Müslümanları için örnek olmaya devam ediyor. Quilliam, hak mücadelesindeki çabalarından dolayı dönemin gazetelerinden Liverpool Courier tarafından Liverpool'un "gayri resmi başsavcısı" olarak nitelendi.
Abdullah Quilliam, gayrimüslim çocukları için Medina House adıyla kurduğu yetimhanede, çizim ve teknik ressamlık, kimya, elektrik, fotoğraf ve fotometri, resim, stenografi alanlarında dersler verildi; Arapça, Fransızca, Farsça ve Urduca öğretiminin yanı sıra, sanatsal ve bilimsel etkinlikler de gerçekleştirildi. Ayrıca cuma namazları da burada kılındı, bizzat Quilliam yönetiminde nikâh ve cenaze merasimleri yapıldı.
1887'deki Fas ziyareti, Quilliam'ın hayatının dönüm noktası ve İngiltere'de bir dönemin başlangıcı oldu. Ziyaretin ardından 31 yaşında Müslüman olan ve Abdullah adını alan Quilliam, zaman kaybetmeden Liverpool'da İslam'ı yaymaya başladı.
İslamiyet'i sadece kendisinin değil aynı zamanda toplumların da kurtuluşu olarak gören Quilliam, Müslüman olmasından sadece aylar sonra ülkenin ilk camisi 'Liverpool İslam Merkezi'ni kurdu. Aynı zamanda medrese olarak da işlev gören merkez, o dönem sadece bir boşluğu doldurmakla kalmadı aynı zamanda İslam'ın, kendi topraklarında İngilizlere doğrudan ulaştığı bir yer haline geldi.
Quilliam, yaptığı çalışmalarla Viktorya döneminde aralarında yazarların ve soyluların da bulunduğu 600'e yakın İngiliz'in İslam'a geçmesine vesile oldu. Ay yıldızla süslenen Liverpool İslam Merkezi, bu kişilerin şehadetleriyle uzun süre yankılandı.
Çalışmalarını yazılı alana da taşıyan ve herkese ulaşmayı amaçlayan Quilliam, İngiltere'de İslam'ın daha iyi anlaşılması amacıyla Faith of Islam (İslam İnancı) adıyla risaleler bastırıp dağıttı. İlk baskısı 1889'da yapılan Faith of Islam, Viktorya dönemi İngilizlerinin İslam'ı tercih etmesinde de etkili oldu.
Malezya ve Hindistan Müslümanlarının desteğiyle, haftalık ve aylık olarak yayımlamaya başladığı sekiz sayfalık The Crescent ve otuz iki sayfalık The Islamic World gazetelerini (1893) Avustralya, Yeni Zelanda ve Yeni Güney Galler (Avustralya) gibi ülkelere gönderip düşüncelerini yaymaya çalıştı.
İngiltere'de İslam'ı yayma konusunda gösterdiği çabaları takdir edilen ve ünü İstanbul'a kadar ulaşan Quilliam, 1891'de Osmanlı Sultanı 2. Abdülhamid tarafından İstanbul'a davet edildi. Yıldız Sarayı'nda üst düzeyde ağırlandı ve Mecîdî nişanı ile taltif (ödüllendirme) edildi. 1894'te II. Abdülhamid tarafından kendisine "Britanya adaları şeyhülislâmı" unvanı verildi. Sultan 2. Abdülhamid adına 1894 yılında Lagos'ta bir caminin açılışını yapan Quilliam, dekorasyonunu halife adına üstlendi.👇
Sierra Leone'de 1824'de doğan ve Nijerya'nın Lagos kentine göç eden hayırsever iş adamı Muhammed Shitta, 1894'de inşa ettirdiği Shitta Bey Camisi'nin açılışına Sultan II. Abdulhamid Han'ı özel olarak davet eder. Abdülhamid kendisi davete icabet edemese de açılışa özel temsilcisi olarak 1777 yılında kurulan Liverpool İslam Cemiyeti'nin o dönemdeki başkanı Abdullah Quilliam'ı gönderir. Bunun yanı sıra Muhammed Shitta'ya görev sancağı, kılıç, mecidiye nişanı ve bununla ilgili beratı takdim ettirir ve Batı Afrikalı Müslümanlara açık desteğini de iletir.
SULTAN ABDÜLHAMİD'İN EMANETİ: SHİTTA BEY CAMİİ HAKKINDA BİLGİLERİ OKUMAK İÇİN TIKLAYIN
Sultan Abdülhamid, İngiliz ajanlarının Arap milliyetçiliğini yaymak, halifeliğin Arapların hakkı olduğu iddiasıyla Mısır hidivini halife yapmak konusundaki gayretlerine Panislamizm (ümmetçilik) politikası ile karşı koymaya çalışmıştı. Halifelik sıfatını Osmanlı padişahları arasında en çok kullanan o oldu. Bu sıfatın verdiği güçle, Güney Afrika ve Japonya gibi uzak ülkelere din alimleri göndererek İslamiyet'in oralarda da yayılması için çalıştı. Şam'dan Mekke'ye kadar uzanan Hicaz demir yolunu inşa ettirdi.
Quilliam da Panislamizm fikrini benimsedi ve Müslümanların Osmanlı sultanına biat etmesiyle İslâm birliğinin gerçekleşeceğine inandı. Kendisi, halifeye bağlı samimi bir Müslüman olduğunu beyan etmekle birlikte İngiltere'nin Sudan'a yönelik planladığı askeri hareketa karşı bir fetva yayımladı.