Osmanlı’ya başkaldıran ilk örgüt: Filik-i Eterya
Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde ilk defa isyancı bir örgüt ortaya çıktı. 19. yüzyılda Ruslar, mezhep birliğini bahane ederek Rumları, Sırpları, diğer etnik unsurları Osmanlı'ya karşı doldurdular ve 1814'te "Filik-i Eterya" isimli bir örgüt kuruldu. Bu, Yunanistan'ın bağımsızlığı yolunda atılan kanlı bir adımdı!
🔵 On dokuzuncu yüzyıl Devlet-i Aliyye için bir dağılma dönemini ifade eder. Ukrayna'nın Odessa kentinde bir araya gelen isyancılar, 1814 yılında Filik-i Eterya cemiyetini kurarlar.
🔵 Örgütün üç kurucusu vardır. İkisi Rum, biri Bulgar olan bu öncülerin hepsi tüccardır. Cemiyetin gizliliğini sıkı şekilde korunması nedeniyle başında kimin olduğu tartışılır.
🔵 Cemiyetin başındaki isim genelde Alexandr İpsilanti olarak kabul edilir. İpsilanti, Rus Çarı tarafından maddi şekilde desteklenir.
🔵 Avrupa kamuoyu tarafından da desteklenen Rum isyancıları, Ortodoks din adamlarının öncülüğünde hareket ederler.
🔵 Örgütün kuruluş tarihi ve adıyla ilgili çeşitli yorumlar vardır. Bazı kaynaklarda bu örgüt "Etnik-i Eterya" olarak da geçen örgütün adı, "Dostluk Cemiyeti" anlamına gelir.
🔹 Avrupalılar, Osmanlı topraklarında nasıl sanayi casusluğu yaptı? 🔹
🔵 Örgüt, İstanbul'u ele geçirip yeniden Bizans İmparatorluğunu kurma hayali kurar. "Megali İdea" adını verdikleri bu hayalin günümüzde de var olduğu bilinir.
🔵 Amaçlarını gerçekleştirmek için tüm Hristiyan grupları birleştirerek silahlandırırlar. Eflak ve Boğdan'ı ele geçirerek bir ordu kurmak isterler.
🔵 Cemiyet, kendine koyduğu hedeflerle birlikte sırasıyla Yunanistan'ın ilhak edeceği alanları ve hayallerine kavuşacakları planları yaparlar.
🔵 Cemiyetin faaliyet programları genel olarak şu şekildedir:
◼ Yunan milletinin tam istiklalinin temini
◼ Batı Trakya ve Selanik'in Yunanistan'a ilhakı
◼ Ege Adaları, On iki Ada, Girit Adası'nın Yunanistan'a ilhakı
◼ Batı Anadolu'nun Yunanistan'a ilhakı
◼ Pontus Rum hükümetinin kurulması
◼ Kıbrıs'ın Yunanistan'a kazandırılması
◼ İstanbul'un ele geçirilerek Bizans'ın canlanması
🔵 Filik-i Eterya cemiyeti tüm bu amaçlarını gerçekleştirmek için çalışmalara on dokuzuncu asrın başında çalışmalarına başladı.
🔵 1821 yılında örgüytün öncülüğünde Rumlar Mora Yarımadası'nda ayaklanırlar. Bu isyan esnasında Mora'da 40 bin Türk katledilir. Tarihe "Mora Katliamı" olarak geçen bu kıyıma Avrupa kamuoyu sessiz kalır.
