Arama
Müslüman alimlerin icat ettikleri kimya araç gereçleri
Plastik, suni ipek, yapay kauçuk ve petrol gibi ürünlerle insülin ve penisilin gibi ilaçların tamamının kimya alanının gerçek öncüleri olan Müslüman âlimlerce keşfedildiğini biliyor musunuz? Peki ya, "kimya" kelimesinin tüm dünyaya bu bilimin temellerini oluşturan Müslüman âlimler sayesinde yayıldığını? İslam'ın altın çağında, Müslüman âlimler kimya biliminin temellerini atmış; pek çok laboratuvar araç gerecinin mucidi olmuşlardı.
🔹 Ancak Müslüman olsun ya da olmasın, kimya alanında ne zamandan itibaren bu aletlerle çalışmaya başladıkları konusunda belirsizlik bulunduğu görüşü hâkimdir.
🔹 Kimya alanında laboratuvar araçlarıyla çalışmanın başlangıcı, İslam'ın daha ilk yüzyılı olan 7. yüzyıldadır.
🔹 Bu aletlerin ne yazık ki hiçbiri günümüze ulaşamamıştır. Ancak kimya ve simyaya ilişkin günümüze ulaşan Arapça yazmalar, sınırlı da olsa bu aletlerin resimlerini içermektedir.
🔹 Kimya aletleri ile ilgili bilinen en eski resimlere 1014 tarihli bir yazmada, Ya'kûb bin İsḥâḳ el-Kindî'nin Kitâb Kimiyâ' ve-t-Tas'îdât isimli kitabında karşılaşmaktayız. Kimya araç gereçleri ile ilgili bazı resimlere nadir de olsa tıp, kozmoloji veya savaş tekniği kitaplarında rastlanabilmektedir.
Müslüman alimlerin bilim tarihine yön veren uzay çalışmaları
🔹 Ez Zehrâvî, gül suyu elde etme yönteminin birçokları tarafından bilindiğini söylemektedir. Ez Zehrâvî dört yöntem bilmektedir:
1. Su ve odun ateşiyle,
2. Su ve kömür ateşiyle,
3. Su olmaksızın odun ateşiyle,
4. Su olmaksızın kömür ateşiyle.
🔹 Birincisi en yaygın olanıdır. Ez Zehrâvî, dört yöntemin ürünlerinin kalite farklılıklarına işaret ettikten sonra, ilk sırada Irak'ta kullanılan hükümdarlar için gül suyu elde etme düzeneğini ve bunu müteakip Endülüs'te kullanılan yöntemi tarif eder.
📌 Zemini ve duvarları su geçirmez bir biçimde kurşundan mamul büyük bir kap geniş bir mekâna yerleştirilir. Bu kap, dayanıklı bir kapakla donatılır. Tasarlanan boynuzlu imbiklerin sayısı ve büyüklüğünün gerektirdiği kadar 50, 100 veya 200 delik oyularak açılır. Daha sonra banyo kazanı formunda bakır bir kazan temin edilir. Gül suyunun zarar görmemesi için fırından çıkan dumanın yukarı doğru yönlendirilmesi sağlanır. Bundan sonra su, fırın üzerinde bulunan kaba yönlendirilir.
🔹 Şam civarında bir köy olan el-Mizze'de o, göründüğü kadarıyla çevresinde kısmen tanınmış olan bu aparatı detaylıca anlatır.
🔹 El-Mizze aletleri, dışarı doğru vektörel olarak sıralanmış boynuzlu imbiklerin arasındaki boşlukla birçok kattan oluşmaktaydı. Bu boynuzlu imbikler damıtılacak yapraklarla dolduruluyor ve alt tarafta kurulmuş bir külhanın ortasında bulunan geçirgen bir baca içerisinden yukarı doğru yükselen dumanda asılıyorlardı. Boynuzlu imbiklere «miğfer» ve «gaga» yoluyla bağlı damıtılmış öz için olan damıtma kapları, düzeneğin dış duvarına sabitlenmiş ve tamamı bir dam ile örtülmüştü. Yaprakların damıtılmış özü dış tarafta bulunan damıtma kaplarında biriktirilmekteydi.
📌 Onun bu tarifine göre düzenek şu şekilde çalışıyordu:
"Gagalı enbîk ve damıtma kabı, suların destilasyonuna elverişlidir. Bundaki sır, zeminde sıçrama olmaksızın boynuzlu imbiğin büyük ve kalın çeperli olması gerekliliği ve çeperinde hiçbir kabarcığın olmaması ve enbîkin tam uygun şekilde dik oturmasıdır. İçine enbîkin yerleştirildiği kazan, bir tencere formuna sahip olmalıdır ve boynuzlu imbiğin içerisinde bulunan maddenin en yüksek seviyesine kadar suya (kazanın) daldırılmalıdır. Ocakta, ayrıca içinde kaynayan suyun bulunduğu büyük bir kazan hazır olmalıdır, böylece (su banyosunun) kazanındaki su azalırsa tekrar doldurulabilir. Ve boynuzlu imbiğe soğuk suyun temas etmesinden sakın; ve boynuzlu imbiği hareket etmeyecek ve zemini kazanın zeminine değmeyecek şekilde sağlamlaştır, yoksa kırılır."