Depremde yıkılan tarihi Gaziantep Kalesi
Ülkemizin en önemli kültürel mirasları arasında sayılan Gaziantep Kalesi, tarih boyunca nice savaşlar ve badireler atlattı. Ülkece yaşadığımız en büyük afetlerden olan 7,7 büyüklüğündeki Kahramanmaraş depreminden de büyük oranda hasar aldı. Birçok medeniyete ev sahipliği yapan Gaziantep Kalesi'nin tarihini derledik.
GAZİANTEP
🔸 Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile Akdeniz'in birleştiği mevkide bulunan Gaziantep şehri, konum itibari ile oldukça önemli bir noktada yer alır. Şehrin doğusunda Şanlıurfa, batısında Osmaniye illeri bulunur. Kentin güneyinde Kilis ve Suriye, kuzeyinde Kahramanmaraş, kuzeydoğusunda Adıyaman, güneybatısında ise Hatay illeri bulunur. Kent, uygarlıklar beşiği Mezopotamya ve Akdeniz arasında köprü görevi üstlenir. Doğu Anadolu bölgesi illerinin kesişim yeri olması nedeniyle eski çağlardan itibaren insan topluluklarının yerleşim alanı olmuş ve medeniyetler tarihine yön vermiştir.
🔸 Türkiye'nin tarihi ve turistik değerleri ile dikkat çeken bu şehir geçmişte Asurlular, Babiller, Hurriler, Büyük İskender, Romalılar, Persler, Araplar, Bizanslılar, Abbasiler ve Selçuklular, Osmanlılar gibi birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapar. Yüzyıllar boyunca insanlığın ilgisini çeken yörede; çeşitli kültürlere ait tapınaklar, höyükler, hamamlar farklı dinlere ait yapılardan cami, kilise gibi tarihi kalıntılar bulunur.
GAZİANTEP'TE BULUNAN KALELER
🔸 İlin Rumkale, Araban, Gaziantep ve Tılbaşar olmak üzere dört önemli kalesi vardır. Bunlar arasında hem tarihi hem konumu itibari ile en önemlisi Gaziantep Kalesi'dir. Gaziantep Kalesi, kent merkezinde ve stratejik anlamda bölgeye hakim bir konumdadır. Önemli kültür varlıkları arasında olan kale, tarihi evlerin, çarşı ve hanların bulunduğu bölgede yıllara meydan okumaktadır.
🔸 Kalenin ne zaman ve kimler tarafından, hangi amaçla yapıldığı hususunda kesin bir bilgi kaynaklarda yer almamaktadır. Ancak ilk olarak Roma Dönemi'nde gözetleme kulesi olarak kullanıldığı bilinir. Zaman içerisinde genişletilen yapı, son halini, milattan sonra 6. yüzyılda Bizans İmparatoru Justinyanus döneminde alır.
YAPISI
🔸 Kalenin planı daire şeklindedir ve çevre uzunluğu toplam 1200 metredir. Duvarları büyük taşlardan örülen kale, 12 kule ve burçtan oluşur. Yapının çevresinde, eni 30 metre, derinliği 10 metre olan bir hendek bulunur ve kaleye geçiş içe doğru açılan bir köprü vasıtasıyla sağlanır.
🔸 Bu yapıdaki kuzey burçlarından birinin Roma eseri olduğu yönünde rivayetler bulunur. Batıdaki burçların ise kitabelerden anlaşıldığı üzere Memlüklü döneminde yapıldıkları bilinir. Kale köprüsünün iki yanında bulunan iki kulenin de kitabelerde yazılanlar doğrultusunda 1557 yılında Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaptırıldığı anlaşılmaktadır.
GAZİANTEP SAVUNMASI VE KAHRAMANLIK PANOROMASI MÜZESİ
🔸 Tarih sahnesinde Antep halkı için önemli bir noktada olan kale, 1920-1921 yılları arasında gerçekleşen Antep Kuşatması'nda milli mücadelenin merkezi olarak kullanılır.
🔸 Bu manevi ruhu yaşatmak için günümüzde kalenin içerisi restore edilerek Gaziantep Savunması ve Kahramanlık Panoroması Müzesi'ne dönüştürülmüştür. Müzede, milli mücadele döneminde yaşanan olayları anlatan yazılar, görsel ve heykeller bulunur.
ONARIMI
🔸1989 yılından bu yana yapılan kazı ve restorasyon çalışmaları sonucu kalenin çevresi belirlenir, koruma duvarı yapılır, çıkış yolu düzeltilir, taş döşenir.
🔸 Kale surları onarılarak yükseltilir, ana kapılar aslına uygun olarak inşa edilir ve diğer kapı girişleri demir parmaklıklarla kapatılarak tehlikeli durumdan kurtarılır.
HAMAM VE CAMİİ
🔸 Teknik boyutunu Gaziantep Arkeoloji Müzesi'nin yürüttüğü çeşitli restorasyonlarla bugüne gelen kalede gerçekleştirilen kazılar sonucu, Osmanlı dönemine ait bir hamam ve camii ortaya çıkartılır.
🔸 Hamamda banyo, buhar odası ve baca kısımları mevcuttur. Mimari açıdan pek gösterişli olmayan yapı, teknik bakımdan üstün özellikler taşımaktadır. Camii ise Osmanlı mimarisi tarzında olup, dikdörtgen planlıdır.
DEPREMDE YIKILAN KALE
🔸 Yıllara meydan okuyan bu tarihi mekan, takvimler 6 Şubat 2023'ü gösterdiğinde, sabah saatlerinde Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde meydana gelen 7,7 büyüklüğündeki depremden etkilenerek büyük hasar görür.
🔸 Birçok medeniyete ev sahipliği yapan, savaşlar ve doğal afetlere direnen Gaziantep'in hazinesinin son durumu yaşanan depremin büyüklüğünü gözler önüne sermektedir.
