Arama
Cebiri ilk kez geometriye uygulayan Müslüman alim: Sabit Bin Kurra
Yaşadığı çağın en büyük matematikçilerinden biri olan Sabit Bin Kurra, özellikle geometri ve trigonometri alanlarındaki çalışmalarıyla matematikte yeni bir dönem başlattı. Bu nedenle Batılı bilginlerin bir kısmı onun için "Arapların Öklid'i" tabirini kullanır. Cebiri ilk kez geometriye uygulayan kişi olan Sabit Bin Kurra'nın hayatını derledik.
Sâbit b. Kurre, Bağdat'ta felsefî ilimlerle uğraşma imkânı buldu. Grek matematikçilerinin eserlerini Arapça'ya çevirerek şerhetti. Matematik ve astronomi alanında eserler yazdı ve hekimlikle meşgul oldu. Ayrıca kendisinden önce tercüme edilen bazı eserleri tashih etti.
Sâbit bin Kurre felsefe, matematik, astronomi, tıp ve tabii bilimler alanında tercüme ve telif eserleriyle ilme katkıda bulunmuştur. Sâlih Zeki'nin tesbitine göre Sâbit'in bu alanlarda 150'ye yakın eseri mevcuttur.
Ayrıca Huneyn b. İshak ile beraber İslâm medeniyetindeki en büyük iki mütercimden biri kabul edilmektedir. Kâtib Çelebi, Sâbit bin Kurre'nin tercümeleri olmasaydı hiç kimsenin hikmete dair Yunanca kitaplardan faydalanamayacağının söylendiğini, nitekim onun tercüme etmediği kitapların öylece kaldığını belirtir.
Sâbit'in İslâm matematiğine katkılarını üç aşamada özetlemek mümkündür. Birinci aşama, Yunan matematiğinin önemli eserlerini Arapça'ya çevirmesi veya daha önce yapılan tercümeleri tashih etmesidir. Sâbit özellikle Archimedes'in matematik alanındaki bütün çalışmalarını Arapça'ya çevirmiştir.
Bugün Archimedes'in birçok eserinin Yunanca asılları kayıp olduğundan bu eserlerden Sâbit'in tercümeleri sayesinde haberdar olunmaktadır. Sâbit ayrıca Pergeli Apollonios'un Koni Kesitleri ve Nicomachus'un Aritmetiğe Giriş adlı kitaplarını Arapça'ya çevirmiştir. Öklid, Ptolemy ve Theodosios'un eserlerinden tercümeler yapmış veya yapılan tercümeleri düzeltmiştir.
İkinci aşama, Sâbit'in tercüme ve tashihleri vasıtasıyla Arapça bir matematik dilinin oluşması konusundaki katkılarıdır. Sâbit matematiğe dair eserleri Yunanca veya Süryânîce'den çevirirken güçlü Arapça bilgisi sayesinde bu dillerdeki kavramlara uygun Arapça karşılıklar bulmuştur.
Onun belirlediği kavramların bir kısmı daha sonra gelen İslâm matematikçileri tarafından değiştirilirken büyük bir kısmı kullanılmaya devam etmiştir. Ayrıca Sabit, Pisagor teoreminin genel bir ispatını verdi. Sâbit'in İslâm matematiğine yaptığı üçüncü aşamadaki katkıları ise matematiğin aritmetik (sayılar teorisi), cebir, geometri, koni kesitleri ve trigonometri gibi alanlarında telif ettiği özgün eserlerdir.
Sâbit'in sayılar teorisine en önemli katkılarından biri Yunanlı matematikçi Nicomachos'un Aritmetiğe Giriş adlı eserini tercüme etmesidir. Bu tercümeyle beraber İslâm matematiğine Pisagorcu sayı ve aritmetik anlayışının girmesi yanında eser "theologoumenates aritmetikes" anlamında bir sayı mistisizminin yerleşmesini sağlamıştır.