Arama
Tıbba yön veren İslam alimi; İbn Zühr
Deneysel tıbbın kurucusu olan İbn Zühr, İslam medeniyetinde yetişen önemli bilim adamlarından biriydi. Altı nesil tabiplik yapan bir aileye mensup olan Zühr, bu ailenin en meşhur hekimiydi. İslam aliminin eserleri, tercüme edildiği Avrupa dillerinde defalarca basıldı ve bu eserler sayesinde Batı bilimi gelişme olanağı buldu. Peki, tıbba yön veren İbn Zühr'ün bilimsel çalışmaları nelerdi?
Dil, edebiyat ve dinî ilimleri tahsil ettikten sonra Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. Attâb'dan lugat, kıraat, hadis ve tefsir öğrendi.
10. yüzyılda Doğu Endülüs'e yerleştikten sonra Merakeş'e kadar yayılan ve altı nesil tabiplik yapan bir ailede yetişen üçüncü hekimdir. İbn Zühr, Avrupa'da Abulelizor, Avenzoar, Abumeron ve Abuleizor gibi isimlerle bilinir.
Başlangıçta babasının yardımcısı olarak hekimlik yapan İbn Zühr, henüz yirmi yaşındayken halifenin tedavi için Kurtuba'ya çağrıldı. Şöhreti artan İbn Zühr, zamanla çok sayıda talebe yetiştirdi. Bunlar arasında oğlu Ebû Bekir Muhammed, Ebü'l-Hüseyin b. Esdûn Ebû Muhammed eş-Şezûnî, İşbîliye Kadısı Ebû Bekir b. Fakīh ve Ebû İmrân b. İmrân bulunur.
İbn Zühr'ü döneminin diğer hekimlerinden ayıran nokta ise sadece tıp ve alt dallarıyla ilgilenmesiydi. O dönemdeki âlimler tıp, edebiyat, kimya gibi çeşitli alanlarda ilmi çalışmalarını sürdürürdü.
İbn Zühr, ilk kez deneysel tıbbı ortaya koyan bilim adamıdır. Geleneksel tıp uygulamaları yerine klinik deneylere önem verdi. Böylece ilk kez otopsiyi tıp ilmine kazandırdı.
1162'de sırtında iki kürek arasında çıkan bir çıban sebebiyle vefat etti.
Uyuz ve iltihapların sebeplerini ortaya koyan İslam âlimi, nefes borusu ameliyatını ve yemek borusu vasıtasıyla suni beslenmeyi de geliştirdi. Beslenmeyle ilgili bulgularını "Kitabü'l-Ağziye" isimli eserinde topladı.
Cerrahinin tıptan ayrı bir alan olarak ele alınmasında öncülük eden İbn Zühr'ün Kitabü'l-Teysir Fi'l-Mudavat ve't-Tedbir (Tedavi ve Koruyucu Hekimliği Kolaylaştırma Kitabı) isimli kitabı Latince ve İbraniceye çevrildi. Bu sayede o ülkelerde cerrahinin gelişiminde oldukça etkili oldu. Bu kitapta detaylı patolojik tanımlamalar yer alır.
Eczacılık alanında önemli buluşlara imza atan İbn Zühr, kendi buluşlarına dahi eleştirel bir bakışla yaklaştı.
İbn Rüşd, İbn Zühr'ün Kitâbü't-Teysîr fi'l-müdâvât ve't-tedbîr kitabını "zamanımızın deneysel tıp alanında yazılmış en mükemmel eseri" olarak tanımlar.
Burada koruyucu hekimliğin yanında baştan başlayarak organlarda meydana gelen hastalıklar ve bunların tedavilerinde kullanılan ilaçlar hakkında bilgi verdi. Deney ve gözlemlerini yeri geldikçe ayrıntılarıyla açıkladı.
Döneminin en önemli eseri olan Teysir'in İbranice ve Latince tercümeleri 1490-1574 yılları arasında on defa basıldı.
İlmiyle Batı'ya damga vuran İslam filozofu: İbn Rüşd