Japonya’da yabancılara bakış: Gaijin Kültürü
Japonlar kültürel değerlerine oldukça önem veren bir millettir. Japon halkı için değerler toplumsal yaşamı belirleyen en önemli unsurlardandır. Bu toplumsal yaşantıyı oluşturan değerlerden biri de "gaijin" olarak bilinen kültür ögesidir. Gelin birlikte Japonya'da yabancılara yönelik davranışları belirleyen gaijin kültürünü tanıyalım...
🔶 Japonya, çalışkanlığın, aile kavramının, yaşlılara saygının ve nezaketli olmanın yaşamda özen gösterilmesi gereken kültürel değerler olduğunu savunan bir ülkedir. Japonya'da bulunan ortak kültürel temalar arasında sosyal gruplara ve doğum yerine dayalı bir kimlik duygusu, insanlarla kibar ve alçakgönüllü bir iletişim, hayatta karşılaşılan zorluklara çözüm odaklı bir yaklaşım, sanatsal faaliyetlerin takdir edilmesi yer alır.
🔶 Tüm bunların içinde doğduğun yere dayalı kimlik duygusu oluşumu Japonların, "yabancılara" bakışını da ortaya koyar. Ülkede var olan gaijin kültürü insanların yabancı insanlara davranışını belirler.
🔶 Gaijin, "yabancı" anlamına gelen Japonca bir kelimedir, ancak Japon kültüründeki bazı karmaşık çağrışımlarla ilişkilendirilir. Yabancı insanlara atıfta bulunan benzer şekilde oluşturulmuş kelimeler arasında Gaikokujin ("yabancı ülke insanı") da bulunur. Bu kelime ise tipik olarak Japonya dışındaki etnik kökenlerden gelen tüm yabancılara atıfta bulunmak için kullanılır ve gaijinden daha kibar, resmi bir ifade olduğu düşünülür.
🔶 Fakat Japonya'da çok uzun süre yaşamış dahi olsanız Japoncayı anadiliniz gibi konuşsanız, hatta Japon vatandaşlığını bile alsanız her zaman yabancı olarak görülürsünüz. Orada, Japon olmayan herkes "gaijin" yani "yabancı"dır.
🔶 Gaijin teriminin kendisinin aşağılayıcı bir anlamı olmamasına rağmen, Japon tavrının ayrıcalıklığını vurguladığı gerekçesiyle birçok Batılı bu kavramı oldukça ayrımcı olarak algılar. Anlam bakımından "ötekini" ifade ettiği ve yabancıların "ötekileştirildiği" söylenir.
🔶 Japonlar ise gaijin sözcüğünü kullanırken kötü bir niyette olmadıklarını savunur. Bunu da Uchi-Soto kavramı ile açıklarlar. Uchi-Soto kavramı, Japon toplumunu anlamanın anahtarıdır ve Japonların Japonya'daki yabancıları nasıl gördüklerini net bir şekilde anlamaya yarar.
Ahmet Kabaklı'nın Kültür Emrperyalizmi Eserinden dikkat çeken cümleler
🔶 Uchi kelimesi "ev" anlamına gelirken, soto kelimesi "dışarıyı" ifade eder. Temeli, insanları grup içi ve grup dışı olmak üzere iki gruba ayırma fikrinden yola çıkar. Aile, yakın arkadaşlar, iş arkadaşları ve işteki üstleriniz uchi (grup içi) olarak kabul edilir.
🔶 Fakat, müşterileriniz ve gaijinler (yabancılar) "soto" (grup dışı) olarak kabul edilir. Japonlara göre yabancılar her zaman "soto" yani dışarıdadır ve Japonlar her zaman "uchi" yani içeridedir. Bu geleneğe göre de her iki gruptaki insanlara yönelik davranışlarda farklılık gösterir.
🔶 Uchi-Soto kültürüne göre dış gruptakilerle konuşurken, dış grubun onurlandırılması ve iç grubun alçakgönüllü olması önemlidir. Bunun en belirgin yansıması iş hayatında görülür. Müşterinizi övmek için kendi patronunuzun, yöneticinizin pozisyonunu ve değerini alçaltırsınız.
🔶 Japonca tüm bunları aktarabileceğiniz özelliklere sahip bir dildir. Dış gruptan birine karşı daima saygılı, mütevazı ve kibar olmak zorundasınız. Bu nedenle, Japonlar işlerinin dışında yabancılarla nasıl iletişim kuracaklarını kestiremedikleri için kendilerini kaybolmuş hissederler.
