Yahya Kemal’in şiirlerinde İstanbul
Şiir ve nesirleri ile edebiyatımıza damgasını vuran Yahya Kemal, gerçek bir İstanbul hayranı idi. Şiirlerinde milletimizin meselelerinden kendi dünyasına kadar geniş bir yelpaze çizen şair, İstanbul'u daima göz önünde tuttu. Vekillik yaptığı dönemde dahi en ufak bir fırsatta soluğu İstanbul'da aldı. Peki, Yahya Kemal şiirlerinde İstanbul nasıl geçer?
"Sana dün bir tepeden baktım aziz İstanbul!
Görmedim, gezmediğim, sevmediğim hiçbir yer.
Ömrüm oldukça, gönül tahtıma keyfince kurul!
Sade bir semtini sevmek bile bir ömre değer.
Nice revnaklı şehirler görülür dünyada,
Lâkin efsûnlu güzellikleri sensin yaratan.
Yaşamıştır derim, en hoş ve uzun rü'yada
Sende çok yıl yaşayan, sende ölen, sende yatan"
Yahya Kemal Beyatlı
(x) 🔍 Bilgi Notu:
Asıl adı Ahmed Agâh olan şair 1884'te Üsküp'te dünyaya gelir.
"Ötmekte fecre karşı horozlar birer birer,
Geçtikçe her dakika belirlemektedir seher.
Bilmem kaçıncı fecri vatan toprağında, biz,
Görmekle şimdi bir yaşatan vecd içindeyiz.
Etrafı okşuyor mayısın taze rüzgarı;
Karşımda köhne Üsküdar'ın dost ışıkları...
Kimlersiniz? Ya bağrı yanık kimlersiniz!
Yahut da her sabah uyanık kimlersiniz!
Dünya yüzünde,bir sefer olsun,tanışmadan,
Öz çehrenizle sizleri görmekteyim bu an.
Sizlersiniz bu anı ışıklarla Türk eden!
Eksilmesin şu mutlu şafaklar bu ülkeden!
Gönlüm, dilim, kanım ve mizacımla sizdenim,
Dünya ve ahirette vatandaşlarım benim."
Yahya Kemal Beyatlı
(x) 🔍 Bilgi Notu:
Yahya Kemal'in annesi Nakiye Hanım, divan şairi Leskofçalı Galib'in yeğenidir.
"Firdevs bu şehrin şeb ü rûzunda ıyândır
Her çeşmeden ab-ı şerefâbâd revandır
Bir cûy-i bahârın negamâtıyle dolar gûş
Dil farkına varmaz ki akan cûy-i zamandır
Her lâhzası bir zemzeme-i Suz-i Dilârâ
Her sâati bir fasl-ı Beyatî Araban'dır
Her bağına ziynet nice bir serv-i hırâman
Her kasrına revnak nice bir şûh-ı cihandır"
Yahya Kemal Beyatlı
(x) 🔍 Bilgi Notu:
İlk şiirlerini Selanik'te bulunduğu yıllarda yazan şair, "Esrar" lakabını kullandı.
"Aşkın şeref diyarını gördümdü bir zaman.
Yıldızlarıyla başka bir âlemdi her gece.
Kıpkırmızıydı şanlı ufuklarda her şafak.
Cananla çıktığım tepeler... Başta Çamlıca...
Hala muhayyilemde parıldar, resim gibi,
Yârin dudaklarında bitip başlayan visal.
Cananla gezdiğim kıyılar, sürdüğüm hayat,
Öz mavilikle çerçevelenmiş o levhada,
Ömrün muradımızca geçen mutlu günleri.
Yaş bastı. Görmedim nice yıldır o yerleri.
Görsem de görmesem de bu indimde bir benim;
Mademki şimdi her biri kalbimdedir benim."
Yahya Kemal Beyatlı
(x) 🔍 Bilgi Notu:
İstanbul'da bulunduğu yıllarda muhtelif dergilerde yayınladığı şiirlerde Agâh Kemal mahlasını kullandı.
"Gelmek'çün ikinci bir hayâta,
Bir gün dönüş olsa âhiretten;
Her rûh açılıp da kâinâta,
Keyfince semâda bulsa mesken;
Tâlih bana dönse, nâzikâne;
Bir yıldızı verse mâlikâne;
Bigâne kalır o iltifâta,
İstanbul'a dönmek isterim ben.
Bin bir tepe yükselen Boğaz'dan
Baktıkça vatan görünsün engin;
Her yıl, bir ömür boyunca, yazdan
Yelkenler açılsın ufka gergin.
Lâkin bu ikinci varlığımda,
Son devrede, ihtiyarlığımda,
Artık çekilince söz ve sazdan,
Ömrüm İç-Erenköyü'nde geçsin."
Yahya Kemal Beyatlı
(x) 🔍 Bilgi Notu:
Yıllar sonra Servet-i Fünun edebiyatçıları hakkında "Türkçe'den uzaklaşmış, yapma bir dil, tatlı su lehçesi" ifadelerini kullandı.
