Arama
Türkçe sevdalısı şair:Ali Şir Nevai
Türk dilinin en büyük savunucularından Ali Şir Nevai, yaşadığı dönemde şair ve yazarların rehberi olur. Hüseyin Baykara ile çocukluktan başlayan dostluğu, onun siyaset ile iç içe yaşam sürmesini sağlar. Farsçanın edebi dil olduğu bir dönemde, Türkçe eserler kaleme alır. Şiirleri ile kuşakları etkileyen şiir ırmağının büyük şairi 1501 tarihinde Herat'ta vefat eder.
🔸 Sarayda yaşanan entirikalar ve bundan doğan düşmanlıklar, Ali Şir Nevai'yi fazlasıyla üzer. 1498 yılında teselli için Meşhed'e gider, bir müddet orada kaldıktan sonra Kabe'ye de gitmek için saraydan izin ister.
🔸 Ancak yolların güvenli olmayışı sebebiyle izin verilmez ve Herat'a dönmek zorunda kalır. Herat'ta, 1501 yılında vefat eder ve hayattayken inşa ettirdiği Kudsiyye Camii yanındaki türbeye defnedilir.
Fikir dünyası
🔸 Nevai, yakın arkadaşı Hüseyin Baykara'nın aksine devlet işlerinden pek hoşlanmaz. Bir süre sonra yerini, Nizâmeddin Süheylî'ye bırakır. Çünkü Nevai'nin gönlü, kalem ve kağıttan yani yazmaktan yanadır.
🔸 Çalkantılı bir dönemde yaşayan şair, saltanat kavgaları içerisinde bile eser yazmaktan geri durmaz ve önemli yapıtlar verir.
Edebi kişiliği
🔸 Timur Devleti'nde, Türkçe yazan sanatçılar oldukça azdır. O dönem, yazılan tüm eserler, Farsça olarak kaleme alınır. Fakat Nevai'nin bu konuda net bir duruşu vardır.
🔸 Türkçeyi edebi dil olarak kullanmayan, Farsça yazan çağdaşlarına büyük bir tepki gösterir ve bu durumu eleştirir.
🔸 Ali Şir Nevaî, Arapçanın zengin bir dil olduğunu biliyordur. Fakat Türkçenin geri planda tutulmasına karşıdır. Bu yüzden Türkçe ve Arapçayı tarafsız bir şekilde mukayese etmeyi düşünür.
🔸 Türkçenin üstün ve ağır basan taraflarını Muhakemetü'l-Lugateyn adlı eseriyle ortaya koyar.
🔸 Türkçenin çok zengin bir dil olduğu görüşünü savunan Nevai, bu konuyla alakalı şunları söyler:
"Türk dilinin zenginliği ve genişliği bunca delillerle sabit olduktan sonra da lazımdır ki bu halk arasında yetişen sanat adamları, öz dilleri dururken öz dilleriyle, özge dilleriyle söylediklerinden daha çok söyleyip yazmalıdırlar."
🔸 Şair, Türkçenin zenginliği meselesini anlatmayı kendine amaç edinir ve Çağatay edebiyatının oluşmasında büyük bir rol oynar.