Türk Lehçelerinde ortak kelime "anne"
Köklü bir tarihe sahip olan Türkler, vakti zamanında dünyanın dört tarafına yayılmış ve hakimiyet kurmuşlardır. Ayrılan Türk boyları, ortak geçmişe sahip oldukları gibi lisanları da bu teşekküldedir. Ortak geçmişimiz sayesinde; Özbek, Kazak, Türkmen, Hakas, Tuva, Saha, Uygur demeden tüm Türkler birbirini anlayabilmektedir. Türk milletini tek çatı altında toplayan kelime şüphesiz "anne" sözcüğüdür. Gelin, ufak tefek de olsa değişikliklere uğramış, "anne" sözcüğünün Türk lehçelerindeki karşılıklarına bir bakalım...
Önceki Resimler için Tıklayınız
KIRGIZ TÜRKÇESİ
Anne-Apa/ene
🔹 Kuzeyabatı grubunda olan Kırgız Türkçesi, Kazak Türkçesinin kardeşi olarak bilinir. Böyle bilinmesine rağmen "anne" kelimesi Kırgız Türkçesinde "apa" şeklinde yaygınlaşmıştır.
➡ Atanı körüp uul ösöt, eneni körüp kız ösöt.
➡ Babasını görüp oğul yetişir, annesini görüp kız yetişir.
Kırgız Türkçesi atasözü
AHISKA TÜRKÇESİ
Anne- Aba
🔹 Ahıska Türkleri kuzeybatı grubunda yer alır. Kıpçakların temsilcilerinden olduğu bilinen Ahıska Türkçesinde "anne" kelimesinin farklılığı dikkat çeker. "Anne,ana" kelimeleri, bu Türkçe'de "aba" olmuştur.
➡ Ana kimi yar olmaz, veten kimi dövlet var.
➡ Ana gibi yar olmaz, Bağdat gibi diyar olmaz.
Ahıska Türkçesi atasözü
UYGUR TÜRKÇESİ
Anne-Ana
🔹 Güneydoğu grubunda yer alan Uygur Türkçesi, bugün başlıca "Doğu Türkistan ve dünyaya yayılmış Uygurlar tarafından" konuşulur. Diğer lehçelerde olduğu gibi "anneye" atfedilen değer Uygur Türkçesinde de çoktur.
🔹 Bilhassa anne, "güçlü bir dağ ve engin deniz" olarak görülmüş bu minvalde atasözleri ve deyimler türetilmiştir.
➡ Taġdek panah.
➡ Anne dağ gibi sığınak.
Uygur Türkçesi deyim
ÖZBEK TÜRKÇESİ
Anne-Ona/Acha
🔹 Türk lehçelerinin güneydoğu grubunde yer alan Özbek Türkçesinin en belirgin özelliği "yuvarlaklaşma"sıdır. Özbek Türkçesi, aynı grupta bulunan Uygur Türkçesi ile ortak bir geçmiş paylaşır.
🔹 Bu yüzden de "yuvarlaklaşma" haricinde birçok benzer kelimeleri bünyelerinde barındırır.
Bağrı keng Özbekning öçmes iymanı
Erkin, yaş evladler senge zor kanat!
İstiklal meş'ali, tinçlik pasbanı,
Haksever, ane, yurt mengü bol abad!
Bağrı geniş Özbeğin silinmez manı
Hur, genç nesiller sana destek!
İstiklal meşalesi, barışın koruyucusu
Haksever, ana yurt, daima ol abat!
Abdulla Apirov- Özbek Türkü şair
AZERBAYCAN TÜRKÇESİ
Anne-Ana
🔹 Türkiye Türkçesine en çok benzeyen lehçe olarak kabul edilir. Ortak geçmiş ve yakın olması hasebiyle Azerbaycan Türkçesini, tercümansız bir şekilde anlamak mümkündür.
🔹 Örnek olarak verdiğimiz "anne,ana" kelimesi kardeş vatan, can Azerbaycan'da da aynıdır.
Atam-anam verdigi,
Göz açuban gördügim,
Könül verib sevdigim
Babamın, annemin verdiği,
Gözümüz açtığımda gördüğüm,
Gönül verip sevdiği
Dirse Han
