Arama
Sözün en zarif hali şiirleri anlamamız için bilmemiz gereken terimler
Düz kelime anlamına ek olmak üzere ya da yerine anlamlar oluşturmak için dilin ses estetiği veya ses sembolizmin yanında ölçü gibi estetik ve ritmik özelliklerini de kullanan bir edebiyat türü olan şiir, medeniyetimizin yapı taşlarından biridir. Medeniyetimizin çağlar boyunca şiirle haşır neşir oluşu, bu türe ait geniş bir terminolojinin de ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Peki, sözün en zarif hali şiirleri anlamamız için bilmemiz gereken terimler nelerdir? İşte şiirle ilgili terimler…
📌ASONAS: Şiirde aynı ünlü harflerin tekrarlanmasıyla sağlanan uyumdur. Aynı aksanı veren ünlüyü ondan sonra veya önce gelen ünsüzü dikkate almadan her dizenin sonunda tekrarlama biçiminde yapılan uyak.
"Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş,
Eşini gâib eyleyen kuş
gibi kar
Geçen eyyâm-ı nevbahârı arar
Ey kulübün sürûd -ı şeydâsı
Ey kebûterlerin neşideleri,
O baharın bu işte ferdası
Kapladı bir derin sükûta yerikarlar" (Cenab Şahabettin)
Yukarıdaki şiirde (â), (e), (û) gibi ünlü sesler tekrarlanarak şiirde bir ahengin oluşması sağlanıyor.
📌ALİTERASYON: Şiir veya nesirde ahenk sağlamak için, söz başlarında veya ortalarında aynı ünsüzlerin veya aynı hecelerin tekrarlanması.
"Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında." (Necip Fazıl Kısakürek)
📌BEYİT: Aynı ölçü ile yazılan ve anlamca birbirine bağlı olan iki dizelik şiir bölümü.
"Beni candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem'i yanmaz mı" (Fuzuli)
📌BERCESTE: Öz, güzel, lâtif, ince anlamlı, kolayca hatırlanan, yapısı sağlam dize ya da beyit. Dize için daha çok "mısra-ı berceste" , beyit için de "beyt-i berceste" tanımlamaları kullanılır. Genel anlamda bir şiirdeki en güzel dize ya da beyit de denebilir.
"Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihânda bir nefes sıhhat gibi. " (Muhibbi)
📌CİNAS: Anlamları ayrı, ama söylenişleri yazılışları ya da hem söylenişlerini hem de yazılışları benzer olan sözcüklerin bir arada kullanılması sanatı.
"Kısmetindir gezdiren yer yer seni
Göğe çıksan âkıbet yer yer seni." (İbni Kemal)