Sosyal medyanın dayattığı “güzellik emperyalizmi”
Güzellik, pek çok kişi tarafından "göreceli bir kavram" olarak tanımlansa da yaşanılan coğrafyaya, içinde bulunduğumuz topluma ve kültüre göre değişiklik gösteriyor. Dünyada farklı güzellik ritüellerine sahip olan toplumlar bulunsa da günümüzde güzellik algısı belli kalıplara sığdırılmaya çalışılıyor. Batı tarafından Batılı bir anlayışın dikte edildiği "güzellik emperyalizmi", sosyal medya kullanımının yaygınlaşmasıyla daha geniş kitlelere ulaşıyor ve bireyler, güzellik endüstrisinin bir parçası; endüstrinin dayattıkları ise "ihtiyaç" haline getiriliyor.
Güzellik, pek çok kişinin peşinden koştuğu ve herkesin kendine has tanımlamalarla yaklaştığı "göreceli" bir kavram olarak tanımlanır.
🔹
Türk Dil Kurumu, güzelliği estetik bir zevk, coşku, hoşlanma duygusu uyandıran nitelik, iyilik ve iyi davranış, ahlak ve fikri nitelikleriyle hayranlık uyandıran şey olarak açıklar.
Müslüman âlimler güzelliğe dair pek çok tanım yapmışlardır:
📌 Farabi, eksiksiz güzelliğin yalnızca Allah'a mahsus olduğunu, diğer varlıklardaki güzelliğin ancak O'nun bir yansıması olabileceğini belirtir.
📌 İbn-i Sina da gerçek güzelliğin Allah'a ait olduğunu, O'nun katından evrene yayıldığını söylemiştir.
📌 Gazali, Allah'ın eşsiz ve örneksiz yarattığına, evrenin güzellik ve mükemmelliğine ithafen "var olandan daha güzelini ortaya koymak imkânsızdır" demiştir.
Ekrem Demirli, kaleme aldığı "Tanrı ideal güzelliktir" adlı yazısında İslam felsefesi üzerinden güzellik konusunu ele almıştır.
🔹
İslam düşüncesinden hareketle güzelliği konuşmak zor bir meseledir. Zira güzelliğe dair soruların ilahiyat düşüncesinin ana konularıyla doğrudan ilgisi bulunmaz.
Peygamber Efendimiz "Allah güzeldir ve güzeli sever" buyurmuş ve Müslümanların dikkatini güzellik konusu üzerinden yine Allah'a yöneltmiştir.
Müslümanların iyiden ve hayırdan yoksun olarak güzeli düşünmediklerine, İslam geleneğinde güzellik bahsinin Allah'tan ve varlıktan bağımsız olarak ele almanın mümkün olmadığına değinen Ekrem Demirli, bu konuya şöyle açıklık getirir:
"Güzellik kavramını belirleyen şey, Allah ile aramızdaki münasebettir: Allah ile aramızdaki münasebet güzelliğin sebebidir veya güzellik varlıktaki ilişkileri idrak demektir."
📌 Yazının tamamını okumak için tıklayın.
Güzellik ile ilgili tek bir tanımlama yapılamıyor, öte yandan bilimsel araştırmalar güzellik anlayışımızın öğrendiğimiz bilgilerle şekillendiğini gösteriyor.
🔹
Güzellik, bu nedenle evrensel olarak tanımlanamıyor; çünkü her bireyin, toplumun, coğrafyanın ve kültürün güzellik anlayışları birbirinden oldukça farklı.
Güzellik algısı, kültürden kültüre fark gösterdiği gibi yaşanılan çağ ile de doğru orantılı olarak değişiyor.
📌 Genel anlamda çocukluktan itibaren güzellik algısının simetrik ve dengeli özellikler ile şekillendirildiğini savunanlar olsa da güzellik "görünülmesi gereken bir ideal" üzerinden biçimleniyor.
Günümüzde popüler kültürün de etkisiyle güzellik algısı belli kalıplara sığdırılmaya çalışılıyor.
🔹
Geleneklerine bağlı toplumlarda güzellik ritüelleri de bir hayli ilginç ve ülkelere göre farklılık gösteriyor.
Birbirinden farklı bu güzellik anlayışlarının kimisi tıbbın sunduğu estetik operasyonların sonucu yaygınlaşırken kimisi ise geleneksel yöntemlerin uygulandığı oldukça acılı ve fizyolojik açıdan zarar veren türden.
İran kültürünün güzellik anlayışı, geçmiş yıllarda kaşlar üzerinden şekilleniyordu. Tek kaş, bir güzellik belirtisi olarak görülüyor, minyatürlerde sıklıkla kullanılıyordu.
🔹
Yıllar içinde bu güzellik anlayışı değişti ve bugün İran'da estetikli burun sahibi olmak güzellik ve yüksek statü göstergesi haline geldi.
Burun ameliyatı, İran'da üç kadından birinde, erkeklerde ise yaygın olarak görülen bir durum. Öyle ki ameliyat sonrası burun bandajları ile dolaşmak dahi güzel ve yüksek statü sembolü olarak görülüyor.
📌 Öte yandan Tacikistan kültüründe tek kaş, kadınlarda güzelliğin bir sembolü olarak halen yaygın. Tek kaşlı kişilerin daha şanslı ve bereketli bir hayata sahip olacaklarına inanılıyor.
