Yoksullara umut olan hastane: En Nuri
İslam medeniyetinde inşa edilen hastaneler ve burada yetişen âlimlerin yaptığı çalışmalar, tıp, bilim ve teknolojide tüm dünyaya aydınlanmayı getirdi. En eski Selçuklu hastanesi olan En Nuri, bu çalışmaların yapıldığı yerlerden biriydi. Burada sadece yoksullar tedavi edilir, nadir bulunan ilaçlar dahi ücretsiz olarak hastalara verilirdi. Hastalar taburcu edildikten sonra dinlenmesi için bir miktar para ve kıyafet verilirdi. Döneminin en önemli hastanesi olan En Nuri Hastanesi hakkında bilmeniz gerekenleri sizler için derledik.
İnsanoğlunun oluşturduğu ilk toplumdan başlayarak günümüze kadar karşılaştığı her türlü zorluk ve sıkıntıları atlatmak için gayret etti. Hastalık insanın her zaman maruz kaldığı bir durum olduğundan bundan kurtulmak için hem tedavi yollarını hem de bu yolların gerçekleştirilebileceği kurumları oluşturdu.
İslam'ın tebliğinden sonra Hz. Peygamber'in teşvikleriyle dinî ilimlerin yanında tıp bilimi de gelişti. İslam medeniyetinde inşa edilen hastaneler ve burada yetişen âlimlerin yaptığı çalışmalar, tıp, bilim ve teknolojide tüm dünyaya aydınlanmayı getirdi. Müslümanların bundan sekiz yüz yıl önce kurduğu üniversite hastanelerinde de öğrencilere ilk elden teorik ve pratik bilgiler verilmekteydi.
Tıp eğitimi konusunda her devirde büyük bir teşvik vardı. Büyük Selçuklu devri, İslam tarihinde tıbbın, tıbbi kurumların, tıp eğitiminin en çok revaç bulduğu dönemlerin başında gelir.
Büyük Selçuklu döneminde inşa edilen ilk hastane, Sultanı Alparslan tarafından Nişabur'da yapıldı. Ancak yıllar içinde bu yapı ortadan kayboldu. Ne yazık ki Selçuklu döneminde Bağdat, Şiraz, Keşan, Ebhar, Zencen, Gence, Harran ve Mardin'de inşa edilen hastanelerin büyük bir çoğunluğu günümüze ulaşamadı. Fakat bu dönemde yaptırılan En Nuri Hastanesi, orijinal hali ile bugüne kadar ulaşan en eski Selçuklu hastanesidir.
En Nuri Hastanesi, 1154 yılında Nureddin Mahmud Zengî tarafından Dımaşk'ta yaptırıldı. El-Melikü'l-Adil Nureddin Mahmud Zengi, Haçlılara karşı yaptığı savaşların birinde Haçlı kontu II. Joscelin'i esir etti. Ondan aldığı fidye ile Dımaşk'taki bu hastaneyi inşa ettirdi.
Esir edilen kontun, Frank hükümdarından alınan fidye karşılığında serbest bırakılmasına karar verildi. Fakat II. Joscelin serbest bırakıldıktan sonra gittiği yerde öldü. Bundan üzerine Melik, alınan fidye ile hastane yapılmasına karar verdi.
Yapılan bu hastane, el-Bimaristanü'l-Kebir veya en-Nurî adıyla anıldı. Yaptırılan bu hastane, sadece şehrin değil Doğu'nun en büyük sağlık merkezlerinden biriydi. Hastane aynı zamanda melikin ismiyle anılır.
Hastane yaptırılırken ilk şart, tedavi edilecek olan hastaların fakir olmasıydı. Zengin kimseler buraya ancak hastalığının başka bir yerde tedavisi mümkün olmaması durumunda kabul edilirdi. Döneminin en önemli hastanesi, zenginliği, rahatlığı, hastalara verilen yemekleri gibi çeşitli yönleriyle hükümdar sarayını andırıyordu.
Döneminin önemli tarihçilerinden biri olan İbn Kesir'in belirttiğine göre hastanenin inşa edildiği günden 1360'lı yıllara kadar, ne mutfağındaki ateş ne de ilaç yapımı durmuştu. Hastanenin mutfağında sürekli yemek pişirilir, laboratuvarında ise ilaç imal edilirdi. Nuristan adıyla da tanının bu hastanenin günlük masrafı 15 altındı. Hastanenin memurları ve hasta bakıcılarının ihtiyaçları da ayrıca karşılanırdı. Görevliler hastaların ihtiyacı olan yiyeceklerin, ilaçların listesini tutardı.
