3 hükümdarın yaptırdığı 3 hastane
İslam uygarlığının ilk zamanlarında Müslüman hükümdarlar herkesin tedavi olabileceği en iyi hastaneleri yaygınlaştırmak için yarışırdı. Bin yıl önce İslam uygarlığında müzik terapisi gibi en gelişmiş tedaviler bile herkes için ücretsizdi. Öyle ki Tolunoğulları, Zengiler ve Memlükler döneminde birçok hayır işleri gerçekleştirildi; hastaneler, medreseler, camiler, köprüler, hanlar, hamamlar vb. sosyal tesisler yapıldı. Sizler için üç hükümdarın yaptırdığı üç sağlık kurumunu inceledik.
Bazı müelliflere göre bu hastane Mısır'da yapılan ilk hastanedir. Yapımı için 60.000 dinar harcanmıştır. Bugünkü Kahire çevresinde kurulan bu hastane, Mısır'da kurulan ilk teşekkülü hastanedir. Tolunoğlu Ahmet, ayakkabıcılar çarşısı, kapalı çarşı ile köle pazarında bulunan binaların gelirlerini bu hastaneye vakfetmiştir. Burada ne bir Memlük'ün ne de askeri sınıftan birinin tedavi edilmemesi şartı koşulmuştur. Yani sadece sivil halka hizmet verilmiştir. Temizliğe de dikkat edilerek hastane bünyesinde kadın ve erkekler için iki ayrı hamam yaptırılmıştır.
Bu hastaneye başvuran hastalar kıyafet ve paralarını hastane sorumlusuna emanet ettikten sonra hastanenin özel verdiği elbiseleri giyerlerdi. Hastaların ilaçları, yiyecekleri ücretsiz verilir ve tedavileri ise şifa buluncaya kadar karşılıksız olarak yapılırdı. Hastalar iyileşince de onlara piliç ve ekmek verilir ve ardından emanete alınan para ve elbiseleri iade edilerek taburcu olmalarına izin verilirdi. Tolunoğlu Ahmet, Cuma günleri hastaneyi ziyaret eder, ilaç depolarını kontrol ettikten sonra doktorların çalışmalarını takip ederek hastalarla bizzat ilgilenir ve onları teselli etmeye çalışırdı.
Tıp eğitimi kapsamında öğrencilerin nöbetçi hekim veya cerrah eşliğinde gruplar halinde hasta görmesi çok önemli telakki edilmekteydi. İleri düzeydeki öğrenciler, ayakta tedavi bölümünde hasta öyküsü alan, hasta muayene eden ve reçete yazan hekimi dikkatle izlerdi. Bu eğitim hastanelerinden bir tanesi de Şam'daki Nuristan Hastanesi'ydi. Nureddin Mahmut Zengi Musul Atabeği İmadeddin Zengi'nin oğludur. Nureddin Zengi Suriye'yi ele geçirdikten sonra Fatımi hâkimiyetini ortadan kaldırarak Mısır'ı fethetmiştir. Nureddin Zengi'nin Şam'da yaptırdığı hastane ülkesinde inşa ettirdiği pek çok hastanenin en büyüğü ve en önemlisi idi.
Sultan Nureddin Mahmut Zengi Haçlılarla savaştığı sırada bir Frank komutanını esir almış, o da canını kurtarmak için 5 kale ve 500.000 dinar fidye vermiştir. Sultan, elde ettiği bu parayı yaptıracağı bu hastane için harcamıştır. Bir yüksek tıp okulu halinde gelişen ve kendi adıyla anılan "Nuristan" hastanesinde herkes tedavi edilirdi. Hatta bizzat kendisi gelip bu hastanede tedavi olmuştur. Burada ender bulunan ilaçlar bile yoksul ve zengin ayırmaksızın herkese verilirdi. Daha sonraki yüzyıllarda bu hastane bir tıp okulu (medresesi) olarak faaliyet göstermiştir.
