Arama
Sultan Abdülhamid’in gerçekleşmeyen tüp geçit projesi
Sultan II. Abdülhamid, yeniliklere açık oluşuyla tanınmış; 33 yıllık hükümdarlığı boyunca Osmanlı topraklarında pek çok yenilik ve çağın ötesinde projeler gerçekleştirmişti. Onun gerçekleştirmeyi planladığı projelerinden biri de "Cisr-i Enbubi" adı verilen, Rumeli ve Anadolu yakasını boğazın altından yapılacak bir tüp geçit ile birbirine bağlama projesiydi. Peki, üzerinde Abdülhamid'in tuğrası bulunan bu proje neden gerçekleştirilemedi?
Cisr-i Enbubi ismiyle bilinen tüp geçit projelerinin ortaya çıkışı, biraz da o dönemki demiryolu alanındaki ilerlemeden dolayıdır.
1873 yılında Sultan Abdülaziz döneminde Haydarpaşa merkezli demiryolu ile Anadolu'ya, 1888'de Sirkeci merkezli demiryolu ile de Edirne'ye hatta Avrupa'ya ulaşılmıştı.
Geriye bu iki yakada yer alan Sirkeci ve Haydarpaşa garlarının boğazın altından yapılacak bir proje ile kesintisiz ulaşım için bağlantı kurulması kalmıştı.
Bu iki istasyonu kesintisiz şekilde birbirine bağlamak, 19. Yüzyıl sonlarında dönemin yöneticilerinin temel hedefiydi. Önlerindeki en büyük engelse sert akıntıya sahip olan boğazdı.
Osmanlı'nın her alanda ilerlemesini, çağının gerekliliklerini yerine getirmesini hedefleyen Sultan II. Abdülhamid'in bu olumlu tutumu, Payitaht'ın gelişmesi için uzmanlar tarafından proje sunulmasının önünü açıyordu.
Bu alanda ilk proje 3 Ağustos 1891 tarihinde Fransız Mühendis Simon Preault tarafından Sultan'a arz ediliyordu.
Sultan II. Abdülhamid Han'ın tuğrasının olduğu proje ve eskizi, Ankara Cumhuriyet Arşivleri ve İstanbul Atatürk Kitaplığı'nda yer almakta olup, 1990 yılında Cahit Kaya tarafından gün yüzüne çıkarılmıştır.
Preault'un projesinde 13 ayak üzerine oturtulan 3 kilometrelik uzunluğu ile tüpler, gidiş-geliş çift şeritli olacak ve yükseklikleri 4,30 metre, iç genişliği 3,20 metre olarak planlanmıştı.
Küp içinde seyreden ve demir örgü ile çevrelenen tüpler içinde tren çizimleri yer almaktaydı. Denizaltı Çelik Tünel olarak isimlendirilen proje, Salacak-Sarayburnu arasında düşünülmekteydi.
Teklif metni Fransızca olan projede, imtiyaz sözleşmesi, anlaşma, inşaat projesi, bakım ve işletme, şirket bölümlerinden oluşan teklif ile birlikte 33 sayfadır.