Arama
Sultan Abdülhamid Enver Paşa’yı neden Küba’ya gönderdi?
Sultan II. Abdülhamid, dış politikanın öneminin arttığı bir dönemde hükümdar oldu. Onun diplomasi faaliyetleri daima "denge siyaseti" çerçevesinde gerçekleşti. 93 Harbi sonrası Balkanlardaki toprak kaybının ardından Girit sorunu gündeme geldi; meseleye Avrupalı ülkeler de dâhil oldu. Adada Yunanistan'ın kışkırtmalarıyla 30 yıl boyunca süregelen isyanların mahiyeti, Sultan Abdülhamid'e göre Küba ile benzerlik gösterebilirdi. Zira Küba da 30 yıldır İspanya'ya karşı bağımsızlık savaşı yürütüyordu. Küba'da iç isyanlar ve sonrasında izlenen politikaların Girit sorununun çözümünde etkili olması mümkündü. Abdülhamid, bu meseleyi araştırmak amacıyla Hasan Enver Paşa'yı görevlendirdi ve yerinde gözlem yaparak rapor hazırlaması için onu Küba'ya gönderdi.
Rusya, 1870'li yıllardan sonra Panislavist politikalar izlemiş ve bunun sonucunda 93 Harbi olarak da adlandırılan 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı gerçekleşmişti.
Rusya, Balkanlarda çok yoğun bir propagandaya başlamış ve bu bölgede ayaklanma çıkararak amacına ulaşabileceği sonucuna varmıştı.
Rusya, 93 Harbi sırasında "Ayestefanos" olarak da adlandırılan Yeşilköy sınırına kadar geldi ve Osmanlı, İstanbul'un düşmemesi için Ayestefanos Antlaşması'nı imzalamak durumunda kaldı.
Rusya'nın güç kazanmasından korkan Avusturya ve İngiltere'nin talebiyle Berlin Konferansı toplandı ve Osmanlı, Balkanlardaki toprakların hâkimiyetini bu antlaşmada kaybetti.
Osmanlı Devleti'nin, Ayestefanos ve Berlin Antlaşmalarının ardından karşılaştığı sorunlardan birisi Girit meselesiydi.
Hem coğrafi konumu hem de stratejik önemi açısından Akdeniz'in kilit noktası olarak değerlendirilen Girit, tarih boyunca önemini korudu.
1669 yılında fethedilen Girit Adası, ayrıcalıklı bir yapı içinde olmuş; 1821 yılında Yunan isyanının gerçekleştiği dönemde Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa'nın yönetimine bırakılmıştı.
1866 yılında ayaklanma ile gün yüzüne çıkan ve 1869'a dek devam eden Girit sorunu, hem Osmanlı'yı meşgul eden ana konulardan biri olmuş hem de Avrupa ülkelerinin gündeminde yer almıştı.
1868 yılında Osmanlı padişahı Sultan Abdülaziz, bir ferman ile Girit'e özerklik niteliğinde bazı yetkiler tanımlamıştı.
Yunanistan'ın Girit adası üzerinde ısrarcı hak iddiaları, bu meseleyi sürekli tartışılır hale getirmişti.
Bunun sonucunda 1866 yılından itibaren ayaklanmalar süreklilik kazanmış; isyancıların talepleri ve konunun uluslararası bir hal alması Girit sorununu çıkmaza sokmuştu.
Girit'teki isyanların ne şekilde çözüme ulaştırılacağı konusu Sultan II. Abdülhamid'in aklını kurcalayan meselelerden biriydi.
1897 yılında Avrupalı devletlerin ortaya attıkları Girit için özerklik planı, Osmanlı Devleti tarafından kabul edilmişti.
Ancak Yunanistan bu planı kabul etmeyerek savaş yoluna gitmiş ve mesele yeniden ele alınmıştı.
Hazırlanan yeni plana göre Girit'e Avrupalı devletlerin de onayı ile Hristiyan vali atanacak ve memuriyetler Müslüman ve Hristiyan nüfusa göre dağıtılacaktı.
Osmanlı, bu yeni statüyü benimsemek istememiş ve sonucunda Girit ile ilgili belirsizlikler baş göstermişti.
Girit sorunu, 30 yılın üzerinde süren isyanlar göz önüne alındığında, Sultan Abdülhamid'in aklına "Küba'nın bağımsızlık savaşı ile bağlantı gösterebilir mi?" sorusunu getiriyordu.
Zira Küba, İspanya'dan bağımsızlığını elde etmek için 30 yıl boyunca savaşmış; bu savaşın nasıl bir gelişim gösterebileceği, Kübalıların verdikleri mücadele ve sorunun çözümü için ortaya konmaya çalışılan çabalar, Abdülhamid tarafından merak edilmişti.
Sultan Abdülhamid, Küba'da gerçekleşen bu dönüşümlerin Girit'teki isyanın çözüme ulaşmasında yararlı olup olmayacağını öğrenmek istemişti.
Ayrıca burada yaşanan savaşın Osmanlı Devleti'nin ticari ilişkilerini ne şekilde etkileyeceği, İspanya'nın buradaki isyanı kontrol edebilecek güçte olup olmadığı, ABD'nin bu anlaşmazlıktaki rolü de araştırılması istenen diğer konulardı.