Osmanlı'nın manevi kurucusu Dursun Fakih kimdir?
Osmanlı, 600 yıl dünyaya hükmederek dev bir imparatorluk oluşturdu. Söğüt'te başlayan tarihi yolculuk, üç kıtaya yayıldı. Bu imparatorluğun manevi kurucularından biri olan Dursun Fakih, devletin istiklal alameti sayılan hutbeyi okudu. Osman Gazi ile birlikte gazalara katılan alim, Osmanlı'nın ilk kadısıydı. Şeyh Edebali'nin talebesi ve damadı olan Dursun Fakih, Anadolu'da birliğinin oluşmasına hizmet etti. Dursun Fakih'in hayatı hakkında bilmeniz gerekenleri derledik.
Osmanlı'nın uç beyliği döneminde, toplumsal dokusunu oluşturan unsurlardan biri fakihlerdi. Anlayışlı, şuurlu, ahlâklı bir din âlimi olarak tanımlanan fakihler, imamlık, hatiplik ve kadılık gibi görevleri üstlenirdi.
Osmanlı, 600 yıl dünyaya hükmederek dev bir imparatorluk oluşturdu. Söğüt'te başlayan bu tarihi yolculuk, üç kıtaya yayıldı. Bu imparatorluğun manevi kurucularından biri olan Dursun Fakih, devletin istiklal alameti sayılan hutbeyi okudu. Hayatı hakkında kaynaklarda fazla bilgi bulunmasa da Karaman'da doğduğu bilinir. Fakih, Şeyh Edebali'nin talebesi ve damadıdır.
Orta Asya'nın uçsuz bucaksız topraklarını aşıp Anadolu'ya yerleşen "dört yüz çadırlık bir aşiretin" kısa zamanda tarihin en önemli devleti haline gelmesindeki sır, sadece bilek ve kılıç gücünde saklı değildir. Bunun sırrı, Orta Asya'dan gelen devlet tecrübesinin İslam ile birleşerek yeni bir ruh kazanması ve yeryüzünde adaleti sağlama kızıl elmasında saklıydı.
Dursun Fakih, Şeyh Edebali'den tefsir, hadis ve fıkıh okudu ve onun müridi oldu. Seyrüsülûkünü de onun yanında tamamladı. Fakih, Osman Gazi ile birlikte gazalara katıldı ve burada gazilere imamlık yaptı. Osman Bey, 1288'de Karacahisar'ı fethettikten sonra şehrin kadılığına ve kiliseden çevrilen caminin imamlığına Dursun Fakih'i getirdi.
Aşıkpaşa Tarihi'nde Karacahisar'ın alınması ve Dursun Fakih'in hutbe okuması şöyle anlatılır:
"Karacahisar'ı alınca şehrin evleri boş kaldı. Germiyan ilinden ve başka yerden hayli adamlar geldi. Osman Gazi'den ev istediler. Osman Gazi de verdi. Az zamanda mamur oldu. Kiliseleri de mescit yaptılar. Pazar da kurdular. Halk toplanıp Cuma namazı kılalım ve bir kadı isteyelim dedi. Dursun Fakih derler bir aziz kişi vardı. O halka imamlık ederdi. Hallerini ona söylediler. O da gelip Osman Gazi'nin kayın atası Edebali'yi söylediler. Daha söz bitmeden Osman Gazi geldi. Sorup isteklerini bildi.
"Size ne lazımsa onu yapın, dedi. Dursun Fakih: "Hanım! Sultandan izin gerektir" dedi. Osman Gazi dedi ki: "Bu şehri ben kendi kılıcımla aldım. Sultan'ın ne dahli var ki ondan izin alayım? Ona sultanlık veren Allah, bana da gaza ile hanlık verdi. Eğer minneti şu sancak ise ben kendim dahi sancak kaldırıp kâfirlerle uğraştım. Eğer o, ben Selçuk hanedanındanım derse ben de, Gök Alp oğluyum derim. Bu ülkeye ben onlardan önce geldim derse Süleyman Şah dedem de ondan önce geldi." Halk razı oldu: Kadılığı ve hatipliği Dursun Fakih'e verdi. Cuma hutbesi ilk önce Karacahisar'da okundu. Bayram namazını orada kıldılar. Bunun tarihi, hicretin 699'unda (miladi 28 Eylül 1299) vaki oldu."
Oruç Bey Tarihi'nde ise şöyle anlatılır:
"Osman Gazi'nin ilk cuma namazını, Karahisar'ı aldıkta Dursun Fakih derlerdi. Bir kişi vardı, o kıldı. İlk önce Osman adına hutbeyi o okudu. Bayram namazım da kıldı. Hicretin 689'unda idi."
Tacüt-tevarih adlı eserde ise Dursun Fakih şöyle tanıtılır:
"Dursun Fakih: Bu şanlı bilgininde doğum yeri Karaman ilidir. Edebali'nin yanında dini hukuk bilgilerini ve uygulamalarıyla ilgili meseleleri ve hükümleri öğrendikten sonra gönlünü saflaştırmaya ve gizli bilgileri bellemeye yönelmiş, çağdaşları arasında pek ileri de bir saygı toplamıştır. Edebali ile olan yakınlığı sonunda onun güneyi ardından da Edebali postuna oturarak gerçekleri öğretenlerin öncülerinden olmuştur."
