Arama
Osmanlı'nın barut üretim merkezi: İstanbul Baruthanesi
I. Dünya Savaşı sonrası İstanbul'un işgali esnasında Fransızlar dumansız barut üretimine müsaade etmez, fabrikada sadece kara barut üretimi gerçekleşir. Peki, sonradan bu iznin de kaldırılmasıyla o dönem baruthane fabrikasının müdürü olan Azmi Bey'in, girişimiyle fabrikada makarna, kibrit, sabun gibi malların imal edildiğini biliyor muydunuz? Ya da bu faaliyetlerle beraber Anadolu'da başlayan Milli Mücadele için de gizlice barut üretimine devam edildiğini? Sizler için, Osmanlı'nın barut üretim merkezi hakkında bilinmeyenleri derledik.
Yeni kurulacak baruthanenin tamamen ıssız bir yerde olması gereklidir. İşte bu düşünceyle yeni baruthanenin yerinin, o zamanki adı Makriköy olan Bakırköy olması uygun bulunur. Belirlenen bölge hem Marmara Denizi'ne yakındır ki barut için hammadde olarak kullanılan güherçilenin deniz yoluyla getirilmesini kolaylaştıracaktır.
Hem de Bakırköy Deresi'nin yanındadır: bu ise barut üretiminde çok önemli olan suyun kolaylıkla fabrikaya teminini sağlayacaktır. Kuruluşu toplam 3 milyon 44 bin 841 akçeye mal olan baruthane yeni yerinde üretime başlar.
İstanbul Baruthanesi kuruluşundan 26 yıl sonra çıkan büyük bir yangından sonra, üretim yapamaz duruma gelir. Bir seneye yakın zaman zarfında makineleri yenilenen baruthane tekrar üretime başlar. Ancak baruthane muhtelif zamanlarda birkaç kez daha yangınlarla baş etmek zorunda kalır. Öyle ki işçiler düzenli ve iyi bir maaş almalarına rağmen burada çalışmak istemez.
İmparatorluğun barut imalatındaki kalite ölçüsü İngiltere'dir. Baruthane kuruluşundan 96 yıl sonra, yani 1796 yılında ancak istenen kalitede barut üretmeyi başarır. Bu dönemde fabrikanın başında Mehmed Şerif Efendi vardır ve barut üretimi bu dönemde diğer yılların iki üç katına çıkmıştır.
Baruthaneye üretim için gerekli olan güherçile Konya, Kayseri, Aksaray, Karapınar ve Aydın'dan getirilir. Barutçubaşı Ohannes Dadyan'ın 1835'teki İngiltere ziyareti fabrika için yeni bir dönüm noktası olur. Dadyan, İngiltere'deki baruthanelerde gördüğü makinelerin İstanbul'a getirilmesi gerektiği konusunda bir rapor sunar ve yeni makinelerin gelmesiyle fabrikada ileri teknoloji bir üretim başlar.