Arama
Osmanlı çiçekçileri ve çiçekleri
Çiçek ve bahçe meraklıları tarafından çeşitli zamanlarda yazılmış kitaplara Şükufename adı verildiğini biliyor muydunuz? Peki, bu alanda yapılan ilk yayının hangisi olduğunu? Osmanlı topraklarına gelen Avrupalıların hayran kaldığı çiçek sevgisine dair örnekleri sizler için derledik.
Albümde, aralarında koruyucu ince kâğıtların bulunduğu levhaların bir yüzlerinde suluboya sünbül resimleri, diğer yüzlerinde ise ta'lik yazı ile sünbüllerin adlarının zikredildiği, Hıfzî, Salahî ve Hüseyin adlı şairler tarafından yazılmış birer kıt'a bulunmaktadır.
Hicrî 1149 (1736) tarihini taşıyan albümün ilgi çekici tarafı, levhalar arasındaki koruyucu kâğıtlara altın yaldızla yapılmış koruyucu çerçeveler içinde, biri Türkçe, biri yabancı, ikişer ismin yazılmış olmasıdır. Meselâ Nahl-i Sûr ile birlikte Klodius, Mümessek 'le birlikte Frislandiya Beyi adları zikredilmiş.
Sanat tarihçisi olarak şükûfenamelere özel bir ilgi duyan Yıldız Demiriz'in de Osmanlı Çiçek Yetiştiriciliği adlı bir kitabı daha vardır. Bu kitabın birinci bölümünde, şükûfenamelerde yer alan çiçek resimlerinden ressamları tesbit edilebilenler bir araya getirilmiş.
Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız.
İkinci bölümde Mehmed Ubeydî Efendi'nin Netayicü'l-Ezhar , Mehmed Aşkî'nin Risâle-i Takvim-i Lâle ve Şeyh Mehmed Lâlezarî'nin Mizanü'l-Ezhar adlı eserlerinin çevriyazıları, üçüncü bölümde ise yazma kaynaklarda sözü edilen çiçeklerin ticarî adlarının alfabetik dizini ve çiçeklerle ilgili tariflerde kullanılan terimler yer alıyor.
Millet Kütüphanesi Ali Emirî yazmaları arasında yer alan ve Şükûfenâme ismiyle kaydedilen bir yazma da Prof. Dr. Hayati Develi tarafından yeni harflere aktarıldı ve yazmanın tıpkıbasımıyla birlikte İstanbul Araştırmaları Enstitüsü tarafından yayımlandı.
Bu kitap çiçekçilikle ilgili değildir; ancak sayfalarındaki çiçek resimleri dolayısıyla botanikçilerin ve sanat tarihçilerinin de dikkati çekmiştir. Her çiçek resminin üzerinde, muhtelif şairlerin herhangi bir şekilde çiçekten söz ettikleri beyitler yazılı olduğu için bir çeşit "Çiçek Şiirleri Antolojisi" niteliği taşıyan bu kitaba Hayati Develi tarafından "Klasik Türk Edebiyatında Çiçek kültürü" başlığını taşıyan kapsamlı bir giriş yazılmıştır. Seyit Ali Kahraman'ın büyük bir vukufla yayına hazırladığı şükûfenâmelerden oluşan Osmanlı Çiçekçileri ve Çiçekleri adlı eseri bu çalışmaları tamamlayarak büyük bir boşluğu doldurmuştur.
Osmanlı çiçekçileri ve çiçekleri kitabını incelemek ve satın almak için tıklayınız.
Osmanlıların çiçek sevgisi Avrupalıların dikkatini çekmişti. Avrupalı diplomatlar, Türk bahçelerinde yetişen çiçek zenginliği karşısında şaşırıp kalmış ve bu bitkileri kendi ülkelerine heyecanla tanıtmışlardı. 1570'lerin sonlarında İstanbul'a gelen Salomon Schweigger, padişahın bahçelerini şöyle anlatır: "Sözü gene süs bahçelerine getirmek istiyorum. Bunlardan birine gittim. Adına "Karabali" diyorlar. Bu bahçede ilk gözüme çarpan, yan yana üç atlının rahatça geçebileceği genişlikte bir yoldu. Yol boyunca ve yolu dikine kesecek biçimde, ikişer adım aralıkla çok güzel serviler dikilmiş, ağaçların arasında bir buçuk insan boyunda, hoş görünümlü biberiyeler yetiştirilmişti."
Kanunî Sultan Süleyman'ın pek bilinmeyen bir yanı; çiçeğe ve bahçeye olan düşkünlüğü… Bahçeler için yapılan harcamaları içeren 933/1526-27 tarihli defterde Saray-ı Âmire yani Topkapı Sarayı hasbahçeleri için Kefe'den Kefe lâlesi ile cinsleri belirtilmeyen çeşitli çiçeklerin satın alındığı yazılıdır. Bu satırlar, Kanunî Sultan Süleyman'ın saltanatının ilk yıllarından başlayarak çiçek ve bahçelere duyduğu ilgi ve sevgiyi sergilemesinin yanı sıra, Topkapı Sarayı'nda çiçek bahçeleri yapıldığını, lâlenin bu tarihlerden başlayarak bahçelerde itibarlı bir çiçek olarak yer aldığını da gösterir. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki bir murakkada yer alan Abdullah Buharî imzalı lâle tasviri, olasılıkla bu sözü edilenlerden olmalıdır.