Mezamorta Hüseyin Paşa kimdir?
Mezamorta Hüseyin Paşa, 18. yüzyılın ortalarında yaşamış ve Osmanlı İmparatorluğu'nun tarih sahnesinde önemli bir figür olarak yer almıştır. Denizcilik tarihinde de adı en çok duyulan isimlerden biri olan Mezamorta Hüseyin Paşa, savaş esnasında Fransız elçisini topa koyarak ateşlemesiyle ünlüdür. İki kez kaptan-ı deryalık yapmış olan Hüseyin Paşa, cesareti ve denizcilikteki başarılarıyla tanınmıştır. Denizcilik alanında cesur stratejileriyle tarihçiler ve tarih meraklıları tarafından ilgiyle incelenmektedir.
🔷 Mezamorta lakabı, İtalyanca "yarı, yarım" anlamına gelen "mezzo" ve "ölü, ölmüş" anlamındaki "morto" sözcüklerinden gelir.
🔷 Mezamorta'nın yaşamının ilk yılları hakkında pek fazla bilgi olmamakla birlikte, "Garp Ocakları"na mensup genç bir denizciyken İspanyollarla yapılan bir savaşta aldığı ağır yaradan ötürü öldü sanılmıştır. Ancak sonrasında yaşama tutunmayı başardığı için kendisine bu lakap verilmiştir. Farklı kaynaklar tarafından Mezomorto, Mezemorto, Mezemorta gibi çeşitli şekillerde günümüze aktarılmıştır.
🔷 Ailesi hakkında yeterli bilgi bulunmamakla beraber kalyon kaptanlarından Seyyid Mustafa'nın üvey oğlu, derya beylerinden Maltız Abdurrahman Paşa'nın da evlâtlığı olduğu tesbit edilmektedir (Anonim Osmanlı Tarihi, s. 124).
🔷 21 Temmuz 1701 tarihinde vefat ettiği biline Mezemorto Hüseyin Ağa'nın Derya beyi olan oğulları Said Bey ile Ali Paşa ve kızından torunu olan Tersane kethüdâsı Mehmed Said Bey denizcilikle ilgilerini sürdürmüşlerdir. İstanbul'da Tophane sırtlarında bir sarayı bulunduğu rivayet edilmektedir.
🔷 17. yüzyılın sonlarına doğru Fransa, Cezayirli denizcilerin saldırılarından kurtulmak için bir antlaşma yaptı. Ancak Fransızlar, antlaşmanın bir maddesine uymayarak, esir değiş tokuşu şartını belirtilen şekliyle yapmadılar. Müslüman esirlerden yalnızca yaşlı ve hasta olanları iade ettiler. Genç Müslüman erkeklerini ise Cezayir'e göndermediler. Bunun üzerine Cezayir halkı ve Dayı adı verilen liderleri arasında gerginlik arttı.
🔷 Fransızların bu tutumu, Cezayir'de saldırıların devam etmesine neden oldu. Ardından, 1682 ve 1683 yıllarında Fransız donanması Cezayir'i bombaladı. Amiral Duquesne komutasındaki donanma, Cezayir Dayısı Hasan Baba'nın direnişini kırmak için kararlı bir şekilde saldırıya geçti. Cezayir Dayısı, Fransa'nın bu saldırasına boğun eğdi ancak elinde ödemek için istenen tazminatı bulacak kadar kaynak yoktu.
🔷 Cezayir Dayısı Hasan Baba çaresizlik içindeyken aklına kurnaz bir fikir gelir ve Fransızlar'a rehine olarak Mezamorta Hüseyin Ağa'yı önerir. Böylece hem Fransızlara ödeyeceği parayı bulmak için süre geçmiş olacaktı eline hem de en büyük rakibi Mezamorta Hüseyin Ağa'yı ortadan kaldırmış olacaktı. Fransızlar bu öneriyi kabul ettiler.
🔷 Ancak Dayı Hasan Baba'nın hesabı çarşıya uymamış, parayı toplayamamıştı. Bu durumun farkına varan Mezamorta Hüseyin Ağa, Fransız amiri parayı kendisinin toplayabileceğine ikna etmiş ve esirlikten kurtulup Cezayir'e geçmişti.
🔷 Mezamorta Hüseyin Ağa, Cezayir'e varır varmaz savaş taraftarı ağaları da etrafına alarak Dayı Hasan Baba'yı öldürterek yönetimi eline aldı.
🔷 Ardından, Fransız donanmasını kovmak için planlar yapmaya başladı. Limanda demirli Fransız gemilerine karşı bir saldırı planladı ve Cezayir'i Fransızlardan kurtarmak için harekete geçti.
