Arama
Avrupa yoğurt ile nasıl tanıştı?
Türk mutfağının vazgeçilmez besinlerinden biridir yoğurt. Kökeni Asya'ya uzanan yoğurt, zamanla göçlerin de etkisiyle pek çok coğrafyaya yayılmış; her gittiği yerde kabul görmüş bir besindir. Bugün tüm dünyada Türkçedeki şekliyle "yoğurt" olarak isimlendirilen ve tüketilen bu gıda, Avrupa'ya Kanuni döneminde ulaşmıştı. Fransa Kralı I. François, pek çok ilaca rağmen iyileşememiş; Kanuni'ye gönderilen mektubun ardından bir Osmanlı hekimi derhal Paris'e gönderilmişti. Hekim, yaptığı yoğurtla kralı iyileştirmiş; François şifa sağlayan yoğurdu "ebedi hayatın sütü" olarak adlandırmıştı.
Yoğurdun keşfine dair pek çok rivayet olsa da gerçeğe en yakın ihtimal, Asya steplerinde sürülerini besleyen atalarımızın süt tüketimi ve sütü işlemeyi öğrenmeleridir.
🔸 Yoğurt ve kımız her göçülen yere taşınmış; Türkçe bir kelime olan "yoğurt" kelimesi ile tüm dünya bu besin değeri yüksek yiyecekle tanışmıştır.
🔸 Türklerin hayvancılıkla yaşamlarını sürdüren bir toplum olmaları sebebiyle sütün yoğurda dönüşmesi, asırlar boyu bu gıdanın tüketilmesi ve bu kültür ile etkileşime geçen her toplumun da yoğurt ile tanışması oldukça doğaldır.
Uygur Türklerinin başlıca gıdalarından biri olan yoğurt, 8. yüzyıla ait metinlerde "yoğurt" ya da "yoğrut" ifadeleri ile yer alır.
🔸 11. yüzyıla gelindiğinde Kaşgarlı Mahmut tarafından kaleme alınan Divan-ı Lügati't Türk ve Yusuf Has Hacip tarafından kaleme alınan Kutadgu Bilig'de "yoğurt" kelimesi bugünkü anlamı ile geçer.
🔸 Tarih boyunca Oğuzlar, Selçuklular ve Osmanlılar yoğurdu tüketen kültürler olmuşlar ve her gittikleri coğrafyaya kültürleri ile birlikte yoğurdu da götürmüşlerdir.
Yoğurtla ilgili tarihe geçen en ilginç konulardan biri de 16. yüzyılda Osmanlı döneminde yaşanan ve Avrupa'nın yoğurt ile tanışmasını sağlayan olaydır.
🔸 Osmanlı'da Kanuni Sultan Süleyman'ın tahtta olduğu bu dönemde Fransa Kralı I. François, ateşli bir mide bağırsak hastalığına tutulmuştu.
🔸 Pek çok ilaç denenmiş ancak kral bir türlü iyileşememişti. Bunun üzerine kralın annesi, Kanuni'ye bir mektup yazarak François'nın tedavisi için bir hekim göndermesini istemişti.
Kanuni Sultan Süleyman, Kral François'nın hastalığını tedavi edebilecek olan Yahudi bir hekimi Paris'e göndermişti.
🔸 Kimi kaynaklar, bu hekimin sahip olduğu keçi sürüsünü de yanına alarak Fransa'ya gittiğini belirtir. Hekimin gemi ile mi yoksa kara yolu ile mi gittiği tartışmalıdır.
🔸 Osmanlı hekimi, sütten yoğurt yaparak tedavi sürecine başlamıştır. Ardından yaptığı yoğurda farklı malzemeler daha karıştırarak tedavi edeceği karışımı hazırlayarak krala sunmuştur.
Osmanlı hekiminin bu karışımı ile kısa zamanda sağlığına kavuşan François, yoğurda "ebedi hayatın sütü" adını vermişti.
🔸 Bunun üzerine hekimin başarısını takdir eden Kral François, Fransız doktorlarının da bu tarifi öğrenmelerini ve bu tedavi yöntemi ile ilgilenmelerini istemişti.
🔸 Ancak Osmanlı hekiminin başarısı karşısında kendilerini küçük düşürülmüş hisseden Fransız doktorlar bu tedavi yöntemine ilgi duymamışlardı.