Anıların koleksiyona yansıması: Efemera
İnsan, anılarıyla nefes alır, onlarla hayata tutunur. Yaşadığı, gördüğü ve hissettiği duyguları unutmak istemez aksine hatırına geldikçe mutlu olur. Bir akşamüstü gidilen bir tiyatronun bileti, mola için durak kabul edilen tatlıcıdan alınan işlemeli mendil, belki de sevdiklerinize gönderdiğiniz bir kartpostal. Bunlar saklandıkça kıymetlenir, baktıkça yer edinir hafızamızda... İşte, bu efemera koleksiyonerliğidir. Siz de bunu bir hobi olarak görüyorsanız bir efemeristsiniz demektir.
EFEMERA NE DEMEK?
🔸 Efemera kelimesi Yunanca kökenli olup "bir günden fazla dayanamayan" manasına gelen "ephemeron" sözcüğünün çoğuludur. Ephemeron Yunancada, "bir gün ömrü olan mayıs böceği" anlamını da karşılamaktadır.
🔸 Efemera aslında gündelik hayata ait güncel ve küçük belge toplayıcılığıdır. Ama bu kavram oldukça geniş kapsamlı olduğu için daha da açtığımızda pek çok nesneyi de karşıladığını görürüz.
ANILARIN KOLEKSİYONA YANSIMASI
🔸 Tarihi 14. yüzyıla uzanan efemera; broşürler, posterler, müzik notaları, etiketler, okul karneleri, kartvizitler, duvar ilanlar, gazeteler, dergiler, tiyatro, sinema ve müze biletlerini kapsamaktadır.
🔸 Geçmişteki insanların günlük yaşantılarında neler yaptığını, hangi hobilerle iç içine olduğunu merak ediyor olmanız, yolunuzun bir şekilde efemera koleksiyonerliğine çıkmasını sağlar.
TARİHTE BİLİNEN İLK EFEMERİST
🔸 Geçmişi hatırlatan her türlü kağıt ve benzeri eşyaları biriktirmeyi seven ve bununla uğraşan insanlara efemerist ya da efemera koleksiyoneri adı verilmektedir. İlk resmi efemeriste ise 16. yüzyılda rastlanır.
🔸 Birleşik Krallık'ın önemli bürokratlarından olan Samuel Pepys, ilerleyen yaşlarında günlük tutmaya başlar. Londra'da yaşanan büyük veba salgınından tutun, 1666 Londra Yangını gibi dönemin önemli olaylarını günlüğünde kaleme alır.
Samuel Pepys kimdir?
Londra'da Parlamento üyeliği yapmış olan Samuel Pepys, İngiltere bahriyesinin yönetilmesi ilgili olarak yüksek devlet mevkilerine erişmiş bir bürokrattır.
EFEMERA KOLEYSİYONERLİĞİ
🔸 Pepys, yaşadığı yıllarda farklı ilgi alanlarında biriktirdiği tiyatro biletleri, kartpostallar ve broşürleriyle ilk genel efemeristlerden biri olarak kabul edilmektedir.
🔸 Şüphesiz 16. yüzyılda bu koleksiyonerliğin en gelişmiş olduğu yerler Samuel'in yaşımını sürdüğü Britanya ve Birleşik Krallık'tır. Bu anlamda efemara için, Oxford Üniversitesi'ndeki John Johnson Koleksiyonu büyük önem taşımaktadır.
GÜNLÜK YAŞANTININ BİR PARÇASI
🔸 Efemaranın ortaya çıkışı daha çok insanların günlük hayatlarından geriye, somut ve yaşantılarının bir parçası olan eşya bırakmaktır. Bu bir nevi, efemeristlerin günlük tutmasıyla eş değerdir.
🔸 Böylece geçmişi 14. yüzyıla kadar uzanan efemera, başta tamamen bir uğraş olarak doğar ve sahipleri haricindeki kimselerden değer görmez.
